Küçük Esnaf İsyanda

Arkadaşımız K. Bahaeddin Carda yıllardır sürdürdüğü ayakta kalma mücadelesini tam karşısına A101’in açılmasıyla kaybedip, kapatarak taşınmak zorunda kalan market sahipleri Cengiz ve Süleyman Altıparmak kardeşler ile görüştü. Marketin bulunduğu Bademlik Caddesi’ni inceleyip zincir markete yakın cadde üzerindeki esnafın dertlerini dinleyerek sorunu yerinde tespit etti.

 

BİM, A101 gibi kimi firmaların iç piyasada pastanın hepsini biz yiyelim hesabıyla piyasayı alt üst ettiklerini savunan 10 yıllık market esnafı Süleyman Altıparmak; “Bu durum küçük esnafı vurdu vuracağı kadar şimdi de büyük esnafı vuracak. Bunların önüne geçecek, bunlara dur diyecek kimsede yok” şeklinde konuştu.

 

Adeta kaderlerine terk edildiklerini ve kendi imkanlarıyla büyük marketlerle mücadele ettiklerini belirten market esnafı Cengiz Altıparmak; “Bu büyük zincir marketler işi adeta keyfiyete vurmuş durumdalar. Rekabet olsun diye olmadık yere, 200-300 metrelik mesafeyle 2 tane açıyorlar. Bir caddede aynı mağazalardan ikişer, üçer tane var. Bizim marketimizin tam karşısına A101 açıldı. Küçük esnafı bitirdiler. Anlayacağınız diyorlar ki; Türkiye’nin marketi ben olayım, ben yiyeyim. Tamam girişimci olabilirsin, ulusal bir firma olabilirsin, özgür olabilirsin ama her şeyin bir ahlakı olduğu gibi rekabetinde, ticaretinde bir ahlakı vardır. Evet, büyürsün ama insanlara zarar vermeden. Böyle bir zihniyet yok” dedi.

 

Bu marketlerin ucuzlukla alakası olmadığını, insanları avlamayı çok iyi bildiklerini, fark ettirmeden vatandaşın bütçesini zorladıklarını ifade eden Cengiz Altıparmak; “İhtiyaç dışı; oyuncak, ev eşyası, züccaciye grubu şeyler satıyorlar. En basitinden vatandaş oradan kap kacağını, süs eşyasını alıyor, benim marketime geldiği zaman; ‘2 kilo domates alamam paramı BİM’de harcadım’ diyor. Burada gıda mı yoksa süs eşyası mı önemli? Her şeyi tozpembe gösteriyorlar. Her şeyi o kadar tozpembe gösteriyorlar ki bana borcu olan vatandaş BİM’den poşet poşet doldururken; ‘ama orada ucuz’ diyor” şeklinde konuştu.

 

Süleyman Altıparmak: 96’dan beri esnaflık yapıyorum. Farklı alanlarda dükkanlarımız vardı. Genel olarak gıda üzerine çalıştık.

 

2004’den beri 10 senedir market işletiyorum.

 

İşin özü büyük firmalar piyasaya girmeden önce bütün esnafın işi iyiydi.

 

BİM, A101 gibi haksız rekabet yapan firmalar. Onlar iç piyasada pastanın hepsini biz yiyelim hesabıyla piyasayı alt üst ettiler. Bu durum küçük esnafı vurdu vuracağı kadar şimdi de büyük esnafı vuracak. Bunların önüne geçecek, bunlara dur diyecek kimsede yok.

 

10 sene öncesinde güzeldi. Çünkü BİM ve A101 gibi marketlerin o gün ki şubeleriyle bugün ki şubeleri arasında dağlar kadar fark var.

 

Cengiz Altıparmak: İşe 30 metrekareyle başladık ve işlerimiz de güzeldi. Bunun üzerine alanı genişleterek 150 metrekareye sıçradık. Daha sonra bulunduğumuz bölgeye, bizim 300-400 metre yakınımıza BİM açıldı ve işlerimizin şekli tepeden tırnağa değişti. Ardından bu hamleye bir karşılık vermek için sokaktan caddeye sıçrama yaptık. Bunların önünü keselim yarın o bölgeye biri daha gelir işimiz tamamen biter diyerek 300 metrekarelik bir dükkana taşındık. Böylece işlerimiz parladı ve tanınmaya başladık. Daha sonra her 100 metrede bir, toplamda 6-7 market açılınca bizim işlerimiz olduğu gibi durdu.

 

Süleyman Altıparmak: Potansiyel sınırlı olmasına rağmen bulunduğumuz cadde üzerinde 3 tane BİM 2 tane A101 var. Bu durumda işlerimiz durma aşamasına geldi.

 

Cengiz Altıparmak: Her gelen pastadan pay aldıkça peyderpey 2 sene içerisinde işlerimiz durdu. Tam karşımıza A101 açıldı. Hemen altında BİM var ve diğer marketler.

 

Süleyman Altıparmak: Aslında mesele şu; herkes ticaretinde özgür ama böyle de olmaz. Küçük esnafı korumak adına yasa çıkartmaya çalıştılar. Bu büyük firmaların meclisin içerisinde sağlam bağlantıları olduğundan bunu başaramadılar. Büyük baronlar küçük esnafı öldürmeye devam ederken Türkiye’nin meselesi sadece PKK olmuş, IŞİD olmuş ama esnafın hali harap, esnafın durumunu düşünen yok.

 

Cengiz Altıparmak: Güya küçük esnaf desteklenecekti. Fakat bu olmadığı için artık kendi şartlarınızda ne yapabiliyorsanız o. Adeta kaderimize terk edildik. Bu büyük zincir marketler işi adeta keyfiyete vurmuş durumdalar. Rekabet olsun diye olmadık yere, 200-300 metrelik mesafeyle 2 tane açıyorlar. Bir caddede aynı mağazalardan ikişer, üçer tane var.

 

Hayır, kesinlikle yok. Potansiyel olsa 50 tane market yan yana olsun. Bir pazar oluşur, rekabet olur. Fakat potansiyel 1-2 marketlik ise ve oraya 3-4 market geliyorsa orantısız bir güç var demektir. Böyle olunca BİM, A101 gibi güçlü olanlar güçsüz olanı her zaman eziyor.

 

Cengiz Altıparmak: Şimdi onlar 300-400 metrekareyle 3-4 eleman çalıştırırken ben daha az kazandığım halde 250 metrekareyle en az 7-8 eleman çalıştırarak o bölgede daha çok istihdam kapısı oluşturuyorum. Ama deniliyor ki; ‘o adam ülke ekonomisine daha çok katkıda bulunuyor.’ Ama ben de kendi çapımda ülke ekonomisine katkıda bulunuyorum.

 

Cengiz Altıparmak: Bu mağazaların ucuzlukla alakası yok. İnsanları avlamayı çok iyi biliyorlar. Aslında insanların bütçelerini çok zorluyorlar. Fakat insanlar bunun farkında değil. İhtiyaç dışı; oyuncak, ev eşyası, züccaciye grubu şeyler satıyorlar. En basitinden örnek; vatandaş oradan kap kacağını, süs eşyasını alıyor, benim marketime geldiği zaman; ‘2 kilo domates alamam paramı BİM’de harcadım’ diyor. Burada gıda mı yoksa süs eşyası mı önemli? Her şeyi o kadar tozpembe gösteriyorlar ki bana borcu olan vatandaş BİM’den poşet poşet doldururken; ‘ama orada ucuz’ diyor.

 

Marka ürünlerde aynı ürünleri takip etsinler, onların alım gücü çok daha yüksek olduğu halde benim sattığım markayı çok daha pahalıya satıyorlar. Bir de diyorlar ki; ‘biz düşük kâr koyuyoruz. ’ Öyle bir şey yok. Onlar büyümede Türkiye ortalamasında ilk beşte ya da ondalar. Yani onlar büyüyorlarsa böyle küçük kârlarla büyümeleri mümkün değil. Çünkü ben pirinci toptancıdan alırken onlar birinci elden, fabrikadan almasına rağmen ya benden pahalı satıyor ya da aynı fiyata satıyor. Kazançlarının benden çok çok yüksek olduğu kesin ve onlar pastayı tek başlarına yemeye çalışıyorlar.

 

Süleyman Altıparmak: Sene sonları şube çok açıp, daha çok gider göstererek onların bizden az vergi ödediğinden eminim. Bizim işlerimiz düştüğü halde vergilerimiz sabit olduğu için ödemek zorundasın. Ödemezsen her türlü cezai işlem yapılıyor.

 

Bu büyük firmaların doyumsuzluğu bitmiyor. 3000-5000 şubeyle yola çıkmışlarsa bu memleketin esnafı ne yapsın? O zaman dükkanına kilidi vursun, onların yanında 800-900 TL’ye köle gibi çalışsın.

 

Cengiz Altıparmak: İnsanın tabi ki büyüme hedefleri olur ama bu hedefler böyle küçük esnafı yok ederek gerçekleştirilmemeli. Bugün gidin hiç marketin olmadığı bir yere market açın kesinlikle ilk fırsatta yanınıza nasıl konuşlanacaklarının hesabını yapıp bunu gerçekleştirirler. Özellikle marketlerin olduğu yere gidiyorlar. Şimdi tamam benim karşıma BİM gelsin. Ama onun yanına A101 neden geliyor? Aynı konseptte değil mi bunlar? Onlar için hava hoş…

Bugün dükkan sahipleri; ‘BİM, A101’e kiralayacağım’ diyor. Çünkü devlet kapısı gibi yer. Ben gitsem o dükkanı bana vermezler.

 

Süleyman Altıparmak: Kırtasiye, züccaciye satarak sadece market sektörünü değil bütün esnafı etkiliyorlar. Bu memlekette sadece 3-5 kişi yaşamıyor. Milyonlarca küçük esnaf var onlarında düşünülmesi lazım.

 

Cengiz Altıparmak: Esnaf hatırı denen bir şey vardır. Benim marketimin karşısında züccaciye vardı ve ben o esnaf satsın diye marketime züccaciye namına hiçbir şey koymadım. Bu Müslüman anlayışıdır. Biz Müslüman anlayışı yapıyoruz onlar başka bir anlayış içerisinde.

 

Cengiz Altıparmak: Hepsinin durumu kritik. O düşüşü herkes gördü ve görmeye devam edecek. Benim gibi bir şubeli olmayan 15-16 şubeli bir market bile aynı sıkıntıyı yaşıyor. Çünkü onun karşısında BİM, üstünde A101, kenarında ben ve irili ufaklı diğer marketler bulunuyor. Yani ortalık marketten geçilmiyor.

 

Cengiz Altıparmak: Biz marketimizi Ovacık mevkiine taşıyoruz ve bir haftaya kadar açılış yapacağız. Şu an için orada hiçbir market yok. En azından borcumuzu rahat bir şekilde ödeyebiliriz umuduyla gidiyoruz.

Süleyman Altıparmak: Şu an yanımızda ne BİM ne A101 var. Yaza doğru tekrar görüşelim inanın yanımızda, yakınızda bu zincir marketlerden biri açılmış olacaktır.

 

Cengiz Altıparmak: Ben bu işi yapıyorsam pes etmedim ama A101, BİM meselesi benim için kan davası durumuna gelmiştir. Bulunduğum bölgede rekabet koşullarını yakaladığım zaman ticari gücümle onları nasıl ezerim bunun hesabını yapıyorum. Ne kadar başarılı olurum o da ayrı bir mesele.

 

Süleyman Altıparmak: Bakkallar Odası, Perakendeciler Derneği var ama bize sahip çıkan hiçbir birim yok. ATO olsun diğerleri olsun kayıtlı olduğumuz yerlere aidatlarımızı ödüyoruz fakat hiç kimsenin bir şey yaptığı, ‘kardeşim haliniz nedir, derdiniz nedir’ dediği yok.

 

ZABITAYI GÜNDE 30 DEFA ÜZERİMİZE GÖNDERDİLER

Cengiz Altıparmak: Bir örnek vereyim; karşımıza A101’in geleceğini duyduk ve ona göre hazırlığımızı yaparak kendimize göre gardımızı alıp indirimler yaptık. Ses sistemi, müzik derken müşterinin dikkatini çekip onlara gelen müşterinin yarısının marketimizden alış veriş yapmasını sağladık. Bunun üzerine onlar; ‘açılışı biz mi yapıyoruz, siz mi yapıyorsunuz?’ şeklinde şok oldu. Çevreyi rahatsız etmediğimiz, insanlar memnun olduğu halde adamlar müdahale etti ve zabıtayı günde 30 defa üzerimize göndererek iş yapmamıza engel oldu. Büyük zincir marketler benzer açılışlar yaparken peki, ben neden yapamıyorum? Anlayacağınız adamlar tepeden bir telefonla işini hallediyor.

Ayrıca ben dışarıya teşhirlik ürün çıkardığımda 2-3 metreyi geçemiyorken onlar 5-6 metre çıkartıyor. Onlara dur diyen yok ama zabıta gelip bana ceza üstüne ceza kesiyor.

Süleyman Altıparmak: Bu gidişle kim güçlüyse o ayakta duracak kim zayıfsa o gidecek. Büyükler küçüklere yaşam hakkı tanımayacak. Hatta doymadılar şimdi BİM’ler yeni bir konseptle geliyormuş.

 

Cengiz Altıparmak: Küçük esnafı zaten bitirdiler. Şimdi de devleri yani zincir marketleri 1000 metrekare ve üzerinde marketler açarak bitirme derdindeler. Anlayacağınız diyor ki; Türkiye’nin marketi ben olayım, ben yiyeyim. Tamam girişimci olabilirsin, ulusal bir firma olabilirsin, özgür olabilirsin ama her şeyin bir ahlakı olduğu gibi rekabetinde, ticaretinde bir ahlakı vardır. Evet, büyürsün ama insanlara zarar vermeden. Böyle bir zihniyet yok.

 

Cengiz Altıparmak: Bunlar ayrılmış iki ortağın marketleri. Zaten yan yana kurulmalarının nedeni bu. Aralarındaki çekişme insanların ekmeğiyle oynamalarına neden oluyor. Aynı konseptteki iki market bu kadar yakın olur mu?

 

Cengiz Altıparmak: Bu market yasasını bütünüyle uygulayamıyorlarsa bizim hayrımıza olan maddelerini uygulasınlar. Her 100-200 metreye bir market açılmasın ve aralarında belirli bir mesafe olsun.

Süleyman Altıparmak: Serbest piyasa diye diye büyüklerin ekmeğine yağ sürüp küçüklerin ocağına ateş düşürdüler. Ödemelerde aksama olduğu zaman bankalar destek olmuyor, sicilin bozuk, ödemen aksamış diyor. Bunun nedenini soran var mı? Hayır yok. Sicilim niye bozuldu? Büyük marketler yüzünden bozuldu. O zaman bana destek verin ki durumumu düzeltip, kendimi geliştirebileyim. Devletin acilen küçük esnafın sorunlarına eğilmesi, küçük esnafı koruyup kollaması lazım.