Erdoğan: Giden Oylar İçin Herşeyi Yapacaktır

Metropoll Araştırma Merkezi Başkanı Özer Sencar, AKP’den MHP’ye giden milliyetçi oylara ilişkin ‘‘Tayyip Bey’in, bu insanların bir kısmını geri çekmek için elinden gelen her şeyi yapacağını biliyorum’’ dedi.

‘‘HDP büyük ihtimalle barajı aşacak’’ ifadesini kullanan Sencar, ‘‘Katırların öldürülmesi olayının, HDP’nin barajı aşmasıyla ilgili olduğunu düşünüyorum’’ diye konuştu. Listesini en iyi hazırlayan partinin HDP olduğunu belirten Sencar, CHP’nin aday listesi için de şunları söyledi: ‘‘Bu liste, geleneksel olarak eskiden beri CHP’ye yakın olan ama değişik nedenlerle CHP’ye karşı sempatisini kaybetmiş insanların tamamına yakınını CHP’ye çekmiştir. Bu bence, CHP için bir başarıdır.’’

Sencar, Büyük Birlik Partisi (BBP) ile Saadet Partisi (SP) ittifakına ilişkin ise, ‘‘Bugünkü yaptığımız ölçümlerle elde ettiğimiz verilere göre, bu iki partinin birleşmesiyle barajı aşma şansı görünmüyor’’ dedi. GriHat’a konuşan Özer Sencar’ın değerlendirmeleri şöyle:

ADAYLARIN ETKİSİ EN FAZLA YÜZDE 10

Aday listelerine yönelik ilk değerlendirmeniz nasıl?

Öncelikle, listelerdeki isimler partilerin oy güçlerini çok fazla etkileyen bir faktör değildir. Özellikle Türkiye gibi ülkelerde, lider tiplerinin çok önemli olduğu ülkelerde partilerin politikaları ve liderlerin özellikleri birinci derecede partilerin oylarını belirler. Adayların etkileri ise daha çok yereldir ve illerde kendisini daha fazla gösterir. Ama neticede insanlar büyük oranda, yüzde 90 civarında, partiye oy verdikleri için, adayların en fazla etkisini yüzde 10 diye kabaca ifade edebiliriz.

AK PARTİ LİSTESİNDE HAKİM UNSUR, TAYYİP BEY’İN TERCİHLERİ

Gelelim, tek tek partilere. AK Parti: Muhtemelen Tayyip Bey’in istemediği adamlar konmamış, istediği adamların hepsi konmuş. Tayyip Bey-Davutoğlu ikilisinin hazırladığı bir liste olarak görülebilir ama asıl hakim unsur, Tayyip Bey’in tercihleridir veyahut da tercih etmedikleridir. Genel olarak AK Parti oyları üzerinde etki yapabilecek çok özel bir liste söz konusu değil. Bu liste bir sadakat listesidir ve yeni bir AK Parti grubu oluşturma amacını gütmektedir. Tayyip Bey’in gençliğinden kalma veyahut son on yıldan kalan İslamcı gelenekten gelenlerin çoğunun tasfiye olduğu, yeni belirlenen insanların dahil olduğu bir listedir bu. Bunun içerisinde Tayyip Bey’in özel yakınlarının yer alması da dikkat çekecek bir olaydır. Eğer muhalefet iyi değerlendirirse, AK Parti aleyhine çalışabilir bir olaydır bu. AK Parti zaten Tayyip Bey’in kendi mülkü gibidir adeta.

CHP’NİN FİRESİ AZ OLACAKTIR

Bence ikinci derecede önemli değişiklikleri yapan parti CHP oldu. Ama burada asıl unsur, CHP ön seçim yaptı.

Bu ön seçimin partiye bir katkısı olur mu sizce?

Ben olabilir diye düşünüyorum. Ne kadar olur, onu araştırmalarımızda göreceğiz ama şöyle bir katkısının olacağını düşünüyorum: CHP dışından, CHP’li olmayan insanların CHP’ye gelmesi değildir onun katkısı. CHP seçmeni çok çabuk kopup gidebilen, öfkesini en radikal şekilde tepkilerine yansıtan bir seçmen kitlesidir. Yani bir AK Parti’li seçmen, partiye veya lidere kızdığı zaman yine AK Parti’ye gider oyunu verir. Ama CHP’li seçmen kızdığı zaman, küstüğü zaman başka bir yere oy verebilir veya sandığa gitmez, tepkisini gösterir. İşte bu ön seçim, CHP içerisindeki kızgın, daha önce protesto için sandığa gitmemiş CHP kökenli, düşünce olarak CHP çevresindeki insanların hepsini CHP’ye çekecektir. Her seçimde sandığa gitmeyen olabilir ama bu seçimde CHP’nin firesi şimdiye kadarki hiçbir seçimde görülmemiş kadar az olacaktır.

Dursun Çiçek ön seçime girdi ve listede dördüncü sırada yer aldı. CHP seçmeni olmayıp, muhafazakar kesimden CHP’ye oy verecek kimseler Dursun Çiçek veya İlhan Cihaner gibi isimlerden dolayı oy vermeme gibi bir duruma gidebilirler mi?

Bu insanlar zaten CHP’ye oy vermiyorlar. Tayyip Bey’e veya AK Parti’ye tepkisi nedeniyle AK Parti’den ayrılanların neredeyse hiçbirisi CHP’ye gitmiyor. Son yıllardaki tutuklamalar nedeniyle hak mahrumiyetlerine uğrayan asker kökenli veya gazeteci kökenlilere karşı genel CHP kitlesi daima sempatiyle bakmıştır ve onların milletvekili yapılması tüm CHP’lilerin sempatisini çekmiş bir olaydır. Dolayısıyla CHP ön seçim yaparak; Bir: Eskileri, değişik şekillerde şikayetçi olduğu insanları diskalifiye etmiştir. İki: Kadınları ön plana çıkarmıştır. Üç: Son askeri yargılamalarla ilgili hak mahrumiyetlerine uğramış insanların sempatisini kazanmıştır.

MHP, OYLARINI KORUMAYI HEDEFLEMİŞ

MHP’de dikkate değer bir değişiklik görmüyorum. İki-üç tane yeni isim var. Listenin geneli itibariyle MHP, sadakati ve oylarını korumayı hedeflemiş. Yeni bir çıkışı, yeni bir oy patlamasını hedefleyen bir görüntüsü yok.

LİSTESİNİ EN İYİ HAZIRLAYAN HDP

Listesini bence en iyi hazırlayan, üzerinde en hassas şekilde duran ve adeta Türkiye’nin partisi görüntüsünü kazandıracak bir liste hazırlamış olan HDP’dir. Kadınların yüzde 50 gibi bir oranda olması devrim niteliğinde bir olaydır Türkiye’de. İkincisi; Türkiye’deki bütün etnik ve dinsel grupların temsilcilerini içine aldı. Umarım doğru isimler seçmişlerdir. Kişiler de doğru ise, bunun oya dönüşmesini bekleyebiliriz. Dolayısıyla, liste hazırlamada ve seçime isimler bazında girmede en başarılı olarak ben HDP’yi görüyorum.

‘‘Aday listesinde toplumun farklı kesimleri var ancak PKK ile arasındaki bağ…’’ deyip, HDP’ye oy vermeye eli gitmeyen birçok insan var. HDP’nin bunu aşması mümkün mü?

İnsanların böyle bir hassasiyeti var. HDP’nin Kandil’le, Öcalan’la ilişkisi olduğunu biliyorlar ama oy verme sebepleri AK Parti’ye yönelik bir tepkidir… HDP’nin asıl oy kitlesi, Kürtlerdir. Eğer barajı aşarsa, asgari dokuz puanı Kürt seçmenlerdir. Küçük bir miktar seçmen kitlesi de Kürt olmayan, büyük kısmı soldan gelen, AK Parti ve Erdoğan muhalifleri olacaktır. Bu insanların bir kısmı muhtemeldir ki, HDP’nin PKK ile, Öcalan ile ilişkisini düşünerek tereddütler geçirebilir. Ama bu insanlar zaten HDP’ye oy verirken Kürtlere, PKK’ya, HDP’ye sempati duydukları için vermiyorlar oylarını. İktidar, iktidardan düşsün diye HDP’ye oy veriyorlar.

Bugün 35 tane milletvekili var, barajı aşarsa 60 tane milletvekili olacak. Ama barajı aşamazlarsa, 35 milletvekilinin 30’u AK Parti’ye gidecek ve AK Parti, Türkiye genelinde oyları düştüğü halde milletvekili sayısını koruyacak bir noktaya gelecek… Milliyetçi, ülkücü kökenden gelenlerin dışındakilerin her tipinden HDP’ye oy gideceğini düşünüyorum. Burada HDP, topluma ‘‘Biz Türkiye partisi olmayı hedefliyoruz. Tayyip Erdoğan’la veya AK Parti’yle gizli bir pazarlığımız yok’’ mesajını verir ve buna inandırabilirse oyları artar.

HDP BÜYÜK İHTİMALLE BARAJI AŞACAK

Peki, HDP’nin barajı aşması şu an için mümkün görünüyor mu?

Şu an zaten yüzde 10 noktasında oyları var. Türkiye’deki mevcut potansiyel seçmen davranışlarını düşündüğümde, barajı aşacağını düşünüyorum. Büyük ihtimalle barajı aşacak. Kamuoyu araştırmaları, sandığa gidecek oyları tahmin etmeye çalışır. Oyların sandıktan nasıl çıkacağını, tutanaklara nasıl gireceğini, tutanakların bilgisayarlara nasıl girileceğini araştırma sonuçlarıyla bulamazsınız.

30 Mart’ta muhalefet sandıklara pek sahip çıkamadı. Sizce bu sefer sahip çıkabilecekleri yönünde bir umut var mı?

HDP’nin sandıklara sahip çıkacağını düşünüyorum. CHP’den ve MHP’den çok daha güçlü bir şekilde sandıklara sahip çıkacağını düşünüyorum Kürtlerin. Çünkü onlar eğer barajı aşamazlarsa parlamentoda olmayacaklar.

HDP barajı aşamazsa, Türkiye’yi nasıl bir süreç bekler?

Hayal ettiğim veyahut da düşündüğüm tabloyu açıklamakta zorlanırım. Yani Türkiye’de, Türklerin de Kürtlerin de hayatının çok zor bir sürece gireceğini düşünüyorum.

BAĞIMSIZLARA VERİLEN OYLARDAN EN FAZLA AKP İSTİFADE EDER

182 tane bağımsız aday var. Bağımsız adaylar arasında, polisler dikkat çekiyor. Bağımsız adayların şansı var mı?

182 bağımsız adaydan belki iki-üç tane, o da güneydoğudan olmak kaydıyla aşiret temsilcisi olarak varsa eğer onların bir şansı olduğunu düşünüyorum. Anadolu’nun Batısı’nda, Ege’de, Akdeniz’de hangi kaynaktan gelirse gelsin hiçbir bağımsız adayın kazanacağını düşünmüyorum. Bağımsızlara verilecek oyların ziyan edilmiş oylar olduğunu düşünüyorum. Bağımsızlara verilen oylar, en büyük partiye en fazla verilen oy demektir aynı zamanda. Bağımsızlara giden oylardan en fazla istifade edecek olan AKP’dir.

ŞU ANKİ VERİLERE GÖRE, BBP-SP’NİN BARAJI AŞMASI MÜMKÜN DEĞİL

Peki seçmen, SP-BBP ittifakını nasıl değerlendiriyor?

Bu konuyu biz ölçtük. SP-BBP ittifakında oy vereceğini söyleyen yaklaşık yüzde 4’lük bir seçmen kitlesi var. Yüzde 8’lik de bir potansiyelleri var.

Barajı aşmaları mümkün mü sizce?

Bence mümkün değil. Bundan sonraki süreçte oylarını artırabilirler ama bugünkü yaptığımız ölçümlerle elde ettiğimiz verilere göre, bu iki partinin birleşmesiyle barajı aşma şansı görünmüyor.

TAYYİP BEY, GİDEN OYLARI GERİ ÇEKMEK İÇİN ELİNDEN GELENİ YAPACAKTIR

Geçtiğimiz günlerde, AKP’den MHP’ye 5 puanlık bir oyun gittiğini söylemiştiniz. Bu giden oyların geri gelmesi için özellikle Erdoğan bir süredir çalışıyor. Nedir son durum?

AK Parti, geçen eylül ayından mart ayının başına kadar 8 puanlık bir oy kaybetti. Bunun 5 puanı direkt MHP’ye, 2 puanı HDP’ye, 1 puanı da SP-BBP’e gitti. Bir miktar da muhtemelen kararsızlar hala duruyor. En büyük miktar MHP’ye gitti. Bunlar, eski seçimlerde MHP’ye veya BBP’e oy vermiş, sonra AK Parti’ye geçmiş milliyetçi kökenden gelen seçmenler. 5 puanın MHP’ye gitmesini sebebi, MHP’nin cazibesi değil. Bu insanlar zaten eskiden milliyetçi, ülkücü oldukları için gidebilecekleri başka bir yer yok. Burada kritik bir nokta var. MHP, bu gelenlerin farkında mı değil mi?

Sizce farkında mı?

Televizyonda söylüyoruz, Twitter’da yazıyoruz. Ama ben duydukları ve gördükleri kanaatinde değilim. Gördükleri ve duyduklarına inanıyorlar mı, ondan da emin değilim. Bu gelen insanları partide tutmak için bir şey yapıyorlar mı diye sorarsan, şu ana kadar bir şey görmedim. Dolayısıyla bu gelenler, Tayyip Erdoğan’ın söylem ve müdahalesine açık insanlar hala. Tayyip Bey’in, bu insanların bir kısmını geri çekmek için elinden gelen her şeyi yapacağını biliyorum.

‘‘Kürt sorunu yoktur’’ gibi açıklamalar sizce bu kapsamda mı yapıldı?

Mesela bir tanesi bu. Asıl ikincisini yaptı. Eskiden sadece ‘başkanlık sistemi iyidir, gereklidir’ diyordu. Şimdi, ‘ekonomik ve siyasal istikrar için başkanlık sistemi gereklidir’ demeye başladı. Yani vurguyu başkanlık sisteminden aldı, istikrara yükledi. Bu, AK Parti’yi terk eden insanlara yönelik bir yeni argümandır. Ben, Devlet Bahçeli’nin ‘yüzde 20 almamız lazım’ iştiyakıyla hareket etmediği kanaatindeyim. ‘Yüzde 15-16 bize yeter’ derse, AKP o giden oyların bir kısmını geri alır.

AK PARTİLİLERİN YARISI BAŞKANLIK SİSTEMİNİ DESTEKLİYOR

Şu anki ölçümlerinize göre, başkanlık sistemine halkın bakışı nasıl?

Halkın yüzde 32’si başkanlık sistemine razı. Yüzde 60’tan fazlası da karşı. AK Partililerin de yarısı başkanlık sistemi destekliyor, diğer yarısı desteklemiyor.

Peki, insanların başkanlık sistemine sıcak bakmamasının temel nedenleri nedir?

Parlamenter sistemden bir şikayetleri yok insanların. İkincisi; başkanlık sisteminin Ortadoğu’da, Güney Amerika’da diktatörlüğe dönüşeceğini çok net bir şekilde görüyor insanlar. Ve diktatöryal bir rejimi Anadolu’daki insanlar istemiyorlar. Ama bunun karşılığında Tayyip Bey yeni bir argüman geliştirdi, ‘ekonomik ve siyasal istikrar için başkanlık sistemi önemlidir’ demeye başladı. Bu ‘istikrar’ kelimesi bizim insanımız için çok önemli bir kelime. Oradan yakalayabilir insanları.

KATIRLARIN ÖLDÜRÜLMESİ OLAYININ…

Son yaşananlar AKP’nin oy oranını artırır mı? Ve seçime kadar Türkiye'de çeşitli olaylar, kutuplaştırmalar yaşanır mı?

Tayyip Bey, yaşanan olayları kendi lehine çevirme konusunda çok başarılı birisi… Seçime kadar ben Türkiye’de daha pek çok önemli olayın yaşanacağı kanaatindeyim. Bundan sonra da bir takım örgütlerin karıştığı, bir takım kurumların… Mesela ben güneydoğuda katırların öldürülmesini bile seçimle ilgili buluyorum. Buldukları katırları öldürüyorlar. Katırların öldürülmesi olayının bile, HDP’nin barajı aşmasıyla ilgili olduğunu düşünüyorum.

Nasıl bir şey düşünüyor olabilirler?

Tahrik ediyorlar belki. Niye öldürüyorsun katırları? Bu adamlar 50 senedir, 100 senedir katırlarla kaçakçılık yapıyorlardıysa bırak seçime kadar iki ay daha yapsınlar, öldürme onları.

Hüseyin Özkaya/Grihat