Arkasında ordunun bulunduğu söylenen halk ihtilâlinin başladığı Tunus, Afrika kıt’asının en kuzeyindeki devlettir. Orta Akdeniz’de İtalya ile burun burunadır (Osmanlı Tunusu’nda asıl İtalya’nın gözü vardı, daha güçlü olan Fransa kapıvermişti). 163.610 kilometrekarede 11 milyon nüfus yaşar. 20.000 Katolik dışında Sünnî-Mâlikî’dir (Hanefî olanların Türk aslından geldikleri anlaşılır). Bu Arap devletinde Fransızca hâlâ yaygındır.
Fransa’dan yakasını kurtardıktan sonra bağımsız olan Tunus, istiklâl için büyük mücadele veren Habîb Burgiba’nın yönetimine geçti. Fransa yönetimi Osmanlı’dan sonra 73 yıl sürebilmişti (1883-1956). Burgiba diktatörlüğü ise 31 yıl devam etti (1956-1987). Kanlı bir ihtilâl ile devrildi.
Burgiba’nın yerini 2. cumhurbaşkanı olarak Zeynülâbidîn bin Alî aldı. 23 yıl sıkı bir diktatörlükle Tunus’u yönetti. 75 yaşındadır. Evvelsi gün halk ayaklanınca uçağa atlayıp kaçtı. Önce dostu Fransa’ya sığınmak istedi. Bir diktatörün kurtarıcısı suçlamasından çekinen Fransa, epey sömürdüğü Bin Alî’yi kabûl etmeyince, Suûdî Arabistan’a gitti.
Diktatörün bütün adamları çok yaşlanmışlardı. 12 yıldır başbakan Muhammed Gannûşî 70 yaşındadır. Bin Alî’nin yerine vekâleten cumhurbaşkanı olan Meclis Başkanı Fuâd Mebâza ise 87 yaşında bulunuyor.
İhtilâl kanlı geçeceğe benziyor. İlk gün yalnız Manastır şehri hapishanesinde 47 kişi öldü. Türkiye, devletlerin yönetim biçimlerine karışmaz. Atatürk devrinden beri ve bugün de böyledir. Ancak demokrasi tercihimizi her vesileyle açıklarız. Muhâtabımız kim olursa olsun. Devrilen Tunus cumhurbaşkanının biz Türklere iyi davrandığını söylemeliyim. Ama yolsuzlukları ve maddeye karşı açgözlülüğü, Tunusluların nefretini uyandırdı. Tunus, büyük çapta bir turizm ülkesi olduğu için, Avrupa’nın gözü önündedir. Bir adam, Akdeniz’in ortasında ve içinde bir ülkede nasıl 23 yıl diktatörlük yapabilir? 20. asırda emsali vardır ama, günümüze hükümdarlar dışında, asker gücü veya desteği ile gelen bir politikacı böyle bir hevese kapılırsa sonu kötü bitiyor.
Yarın Tunus bahsine devam edeceğim.