Ge­çen ay İz­mir'e git­ti­ğim­de, es­ki ma­hal­le­me de uğ­ra­dım. Bal­lı­ku­yu, mü­ba­de­le son­ra­sı yer­le­şi­me açıl­mış semt­ler­den bi­ri­dir. Ön­ce Gi­rit­li­ler bu­ra­ya yer­leş­miş ar­dın­dan Ba­tı Trak­ya'dan yo­ğun göç al­mış­tı. 50'li yıl­lar­da ise Bul­ga­ris­tan mu­ha­cir­le­ri­nin İz­mir'de ter­cih et­tik­le­ri yer­le­şim yer­le­rin­den bi­ri ol­muş­tu. 

Ma­hal­le es­na­fı ru­hum­da say­gın ve de­rin iz­ler bı­rak­mış­tı. Ma­hal­le­yi boy­dan bo­ya do­laş­tım. Ne es­ki­ler­den bir iz var­dı, ne de ta­nı­dık bir yüz bu­la­bil­dim. 

En çok da Su­ri­ye­li sı­ğın­ma­cı­la­ra rast­la­mam şa­şırt­tı. Sa­de­ce ki­ra­cı ol­mak­la kal­ma­mış­lar, bak­kal, pas­ta­ne gi­bi es­naf­lı­ğa da adım at­ma­la­rı dik­ka­ti­mi çek­ti.

An­tak­ya, Ga­zi­an­tep, Mer­sin gi­bi Su­ri­ye'ye ya­kın il­ler­de de Su­ri­ye­li­ler ar­tık şeh­rin bi­rer par­ça­sı gi­biy­di. Hat­ta Mer­sin'de 5 okul bi­le aç­mış­lar­dı. Su­ri­ye­li İşa­dam­la­rı Der­ne­ği bi­le var. Bu tip or­ga­ni­zas­yon­lar, in­ti­ba­kı ko­lay­laş­tı­rı­yor. 
İs­tan­bul Ak­sa­ray çev­re­sin­de de yüz­ler­ce ma­ğa­za ya Su­ri­ye­li­ler ta­ra­fın­dan iş­le­ti­li­yor ya da on­la­ra yö­ne­lik fa­ali­yet gös­te­ri­yor. Hat­ta dün rast­la­dı­ğım bir iş­por­ta­cı tez­gâ­hın­da ta­ma­men Su­ri­ye'de üre­til­miş ürün­ler var­dı. 
Bi­zim apart­man­da iki Su­ri­ye­li iki Aze­ri ai­le var. Uyum­lu ya­şa­ma­yı öğ­re­ni­yo­ruz hep be­ra­ber. 

Tür­ki­ye İh­ra­cat­çı­lar Mec­li­si (TİM), her ay ih­ra­cat ra­kam­la­rı­nı ya­yın­lı­yor. En is­tik­rar­sız böl­ge gü­ney sı­nır ül­ke­le­ri ve on­la­ra ya­kın il­ler oluş­tu­ru­yor. 

Ne olur­sa ol­sun, han­gi ül­ke­de sı­ğın­ma­cı var­sa so­run var­dır. Bu ulus­la­ra­ra­sı va­him ola­yın so­run­la­rı­nı önü­müz­de­ki yıl­lar­da da­ha çok his­se­de­ce­ğiz. Bu­nun için stra­te­jik adım­lar atıl­ma­lı­dır. 

OR­SAM ve TE­SEV'in bir­lik­te ha­zır­la­dı­ğı "Su­ri­ye­li Sı­ğın­ma­cı­la­rın Tür­ki­ye'ye Et­ki­le­ri" ko­nu­lu ra­por, şim­di­ye ka­dar ha­zır­lan­mış en kap­sam­lı ola­nı­dır. Ba­şa­rı­lı bir ra­por, bu­ra­da­ki ve­ri­le­re kı­sa­ca ba­ka­lım.

Ka­sım 2014 iti­ba­rıy­la Tür­ki­ye­’de res­mi ra­kam­la­ra gö­re 1.6, res­mi ol­ma­yan ra­kam­la­ra gö­re 2 mil­yon ci­va­rın­da Su­ri­ye­li göç­men yaşamak­ta­dır. Bu sa­yı­lar Tür­ki­ye­’nin res­mi ra­kam­la­ra gö­re nü­fu­su­nun yüz­de 2.1’i, res­mi ol­ma­yan ra­kam­la­ra gö­re de yüz­de 2.5’i ora­nın­da Su­ri­ye­li ağır­lığı an­la­mı­na ge­li­yor.

Sı­nır il­le­rin­de du­rum da­ha so­run­lu hal­de­dir.  

Tür­ki­ye­’de ka­yıt olan Su­ri­ye­li sığın­ma­cı­la­ra “ge­çi­ci ko­ru­ma sta­tü­sü­” ve­ril­mek­te­dir. Ge­çi­ci ko­ru­ma re­ji­mi ile Su­ri­ye­li­le­r’­e sı­nır­sız ka­lış, zor­la ge­ri gön­de­ril­me­me­ye karşı ko­ru­ma ve acil ih­ti­yaç­la­ra ya­nıt ve­ren ka­bul dü­zen­le­me­le­re erişimi içe­re­cek şekil­de ko­ru­ma ve yar­dım sağlan­mak­ta­dır.

• Su­ri­ye­li­le­r’­in yüz­de 85’i be­lir­len­miş kamp­lar dışın­da yaşamı­nı sür­dü­rü­yor.

• Kamp­lar­dan has­ta­ne­le­re 500 bi­nin üze­rin­de has­ta sevk edil­di.

• Tür­ki­ye­’de ame­li­yat edi­len has­ta sa­yı­sı 200 bi­ni aştı.

• Sağlık Ba­kan­lığı ve­ri­le­ri­ne gö­re, dört yıl­da 35 bin­den faz­la Su­ri­ye­li doğumu ger­çek­leşti. 

• Tür­ki­ye Ni­san 2011-Ka­sım 2014 dö­ne­min­de göç­men­ler için 4.5 mil­yar do­lar har­ca­ma yap­tı.

Su­ri­ye­li sığın­ma­cı­la­rın Tür­ki­ye­’ye top­lum­sal et­ki­le­ri­ne yö­ne­lik de şöy­le bir sı­ra­la­ma ya­pı­la­bi­lir:

• Dil, kül­tür ve yaşam tar­zı fark­lık­la­rı top­lum­sal uyu­mu güç­leştir­mek­te­dir.

• Ye­rel halk ara­sın­da çok eşli­lik yay­gın­laşmak­ta, bu­na bağlı ola­rak boşan­ma oran­la­rı art­mak­ta­dır.

• Et­nik ve mez­hep­sel ku­tup­laşma­yı te­tik­le­ye­bi­le­cek ze­min oluşmak­ta­dır.

• De­mog­ra­fik ya­pı­da (doğur­gan­lık ora­nı, nü­fus ar­tış ora­nı) değişim or­ta­ya çık­mak­ta­dır.

San­cı­lı da ol­sa Su­ri­ye­li­le­r’­in Türk top­lu­mu­na en­teg­ras­yon sü­re­ci baş̧la­mış̧tır. Su­ri­ye­li sığ̆ın­ma­cı­la­rın Tür­ki­ye­’ye eko­no­mik et­ki­le­ri üze­ri­ne de şu nok­ta­lar üze­rin­de du­ra­bi­li­riz:

• Ki­ra­lar­da ar­tış göz­len­mek­te­dir ve ki­ra­lık ev bul­mak gi­de­rek zor­laşıyor.

• Sı­nır il­le­rin­de enf­las­yon ar­tışı or­ta­ya çık­tı.

• Özel­lik­le kü­çük işlet­me­ler­de ka­çak ve ço­cuk işçi ça­lıştır­ma yay­gın­la­şı­yor.

• Ye­rel halk iş fır­sat­la­rı­nın el­le­rin­den alın­dığına ina­nı­yor. 

• Su­ri­ye­li­le­r’­in sı­nır il­le­rin­de işgü­cü açığını ka­pat­ma­sı böl­ge­de­ki ya­tı­rım or­ta­mı­na olum­lu kat­kı su­nu­yor.

• Ga­zi­an­tep Ti­ca­ret Oda­sı­’na ka­yıt­lı Su­ri­ye­li fir­ma sa­yı­sı iç sa­vaş ön­ce­sin­de 60 ci­va­rın­da iken 2014 Ekim iti­ba­rıy­la 209’a yük­sel­miştir.                                                                                            

• So­nuç­ta bu top­rak­lar ye­ni bir san­cı­yı bağ­rı­na bas­ma­ya de­vam edi­yor.