Şu sı­ra­lar ha­re­ket ha­lin­de­le­r… Kim­ler? Er­me­ni­ler de­ğil, Er­me­ni­cile­r…­ Di­as­po­ra­’da üçün­cü dör­dün­cü ne­sil­den olup ha­ki­kat­ler­le ba­ğı ke­sil­miş olan­lar ve se­be­bi hik­me­ti Tür­ki­ye­’ye düş­man­lık olan Er­me­nis­tan Hü­kü­me­ti­… İl­le de bi­ze özür di­le­te­cek­ler. 2015’te­yiz ya, bi­zi 100 yıl ön­ce Er­me­ni­le­ri kat­let­ti­ği­mi­ze inan­dır­mak is­ti­yor­lar. Ba­zı saf­de­run­lar bu pa­lav­ra­la­ra ka­pı­lı­yor, ba­zı krip­to­lar de biz­den gö­rü­nüp bi­zi sü­rük­le­mek is­ti­yor. Şu kı­sa sü­re için­de bü­yük ha­sat bek­len­ti­si için­de­le­r…

Bir ara şun­la­rın id­di­ala­rı­nı cid­di­ye ala­yım, hak­sız­lık var­sa, hak­la­rı­nı tes­lim et­mek in­san­lık bor­cu ve Müs­lü­man­lık ge­re­ği­…Çok zor­la­dım ken­di­mi­…

Ken­dim­den bah­set­mek is­te­mez­dim, fa­kat ge­rek­li ol­du. Ba­bam ter­zi idi. Us­ta­sı Er­me­ni Ke­vork Kum­lu­ya­zı­…Kum­lu­ya­zı Ka­le­ci­k’­te bir mev­ki. Ke­vork us­ta so­ya­dı ola­rak onu al­mış. 1950’ler­de An­ka­ra­’da Sa­raç­lar çar­şı­sın­da Ke­vork Kum­lu­ya­zı bir Kas­ta­mo­nu­lu Müs­lü­man­la bir­lik­te ter­zi­lik ya­par­dı­…

Baş­ka Er­me­ni­ler de ba­ba­mın dük­kâ­nı­na ge­lir gi­der­di­…Teh­cir­den ya­rım asır son­ra­dan söz edi­yo­ru­z… 

Evet bir teh­cir/gö­çür­me var, sa­vaş ha­lin­de olan ül­ke, düş­ma­nın sa­fın­da olan ko­mi­ta­cı­lar­dan ötü­rü, Er­me­ni­le­ri gö­çür­dü­…Ta­ma­mı gö­çü­rül­me­miş­ti, gö­çü­rü­len­ler ara­sın­da Rum­lar da var­dı ve bu bir kat­li­am de­ğil­di. 

Ha­di “Dur-De­”ci­ler! Kat­li­ama ger­çek­ten kar­şı ise­niz, dün­ya­nın gö­zü önün­de ce­re­yan eden ve kan­la­rı hâ­lâ ku­ru­ma­mış olan ger­çek bir kat­li­amı kı­na­yın: Ho­ca­lı kat­li­amı! 

Bun­lar­dan tık çık­maz. On­la­rın der­di Tür­ki­ye üze­rin­de bas­kı ku­rup he­def­le­ri­ne ulaş­mak is­te­yen­le­re hiz­met et­mek.
1915…Os­man­lı kaç cep­he­de sa­va­şı­yor. Do­ğu­da Rus­lar bir­çok vi­la­ye­ti­mi­zi iş­gal et­miş. Er­me­ni çe­te­ci­ler on­la­rın ya­nın­da en acı­ma­sız kat­li­am­cı. Do­ğu şe­hir­le­ri­miz­de öl­dü­rü­len Türk­le­rin, Müs­lü­man­la­rın sa­yı­sı­nı ne­den me­rak eden yok? 

On­la­rın öl­dü­rül­me­si ola­ğan iş­ler­den de­ğil mi?

Ön­ce 24 Ni­san­da te­rö­rist Er­me­ni­le­rin tu­tuk­lan­ma­sı ka­ra­rı çı­ka­rı­lı­yo­r… Ya­ni 24 Ni­san bir kat­li­am ta­ri­hi de­ğil. Bir bu­çuk ay son­ra teh­cir/gö­çür­me­…

Teh­ci­rin bir hay­li te­le­fa­ta yol aç­tı­ğı bi­lin­mez de­ğil. Sal­gın has­ta­lık­tan ölen de var, ba­şı­bo­zuk sal­dı­rı­la­rı so­nu­cu öl­dü­rü­len de. Dev­let sa­vaş­ta, bu yüz­den iç gü­ven­li­ğe ayı­ra­cak faz­la kuv­ve­ti yok, teh­cir sı­ra­sın­da­ki gü­ven­lik ted­bir­le­ri ye­ter­li ol­mu­yor. Do­ğu­da bil­has­sa ba­zı Kürt aşi­ret­le­ri bu iş­te et­ki­li olu­yor­la­r…

Ta­mam teh­cir ya­pıl­dı, ne­re­le­re? Ur­fa, Rak­ka ve Ha­lep böl­ge­si­ne. Os­man­lı ül­ke­si­nin gü­ven­li böl­ge­le­ri­…Da­ha 1918’de muh­te­me­len Rus­ya­’nın ih­ti­lal­den ötü­rü sa­vaş dı­şı kal­ma­sın­dan, teh­cir edi­len­le­rin ge­ri dön­me­si için ça­lış­ma­lar ya­pı­lı­yor. 1918 Ka­sı­mın­da, İz­zet Pa­şa hü­kü­me­ti za­ma­nın­da bu dö­nüş­ler baş­la­tı­lı­yor. Bu Er­me­ni Pat­ri­ği­’nin hü­kü­me­te te­şek­kü­rü­ne yol açı­yor: “Sa­dık te­ba­ası hak­kın­da mer­ha­met ve şef­ka­ti her za­man son­suz olan Os­man­lı hü­kü­me­ti­nin şu âdil ka­ra­rı­na tüm va­tan­daş­la­rın şük­ran borç­lu ol­du­ğu­na şüp­he yok­tur.”

Dö­ne­cek­le­rin yol har­ca­ma­la­rı Har­bi­ye Ne­za­re­ti­’n­ce kar­şı­la­nı­yor. Yol­da ye­mek, sağ­lık iş­le­ri hal­le­di­li­yor. 1920 yı­lı­na ka­dar 350.000 ki­şi dö­nü­yor, is­kân edi­li­yor, mal­la­rı­na mülk­le­ri­ne sa­hip olu­yo­r…

Sa­hi bü­tün Er­me­ni nü­fu­su ne ka­dar­dı?  

Bir sü­rü abar­tı­lı ra­kam­la­rı bir ta­ra­fa bı­ra­kıp Os­man­lı İs­ta­tis­tik mü­dür­lü­ğü­nün 1914 ra­kam­la­rı­na ba­ka­lım: 1 mil­yon 221 bin. O sı­ra­da Os­man­lı­’nın is­ta­tis­tik mü­dü­rü Meh­med Be­hiç Bey. On­dan ön­ce­ki AB­D’­li Mr. Ro­bert, on­dan ön­ce­ki Mı­gır­dıç Şı­nab­ya­n…

Teh­cir edi­len­ler? 438.758 ki­şi. Su­ri­ye­de­ki is­kân sa­ha­sı­na ula­şan­lar 382.148 ki­şi. fark: 56.610 ki­şi. Ne ol­muş bun­la­ra? Bü­yük ço­ğun­lu­ğu yol şart­la­rın­da ha­ya­tı­nı kay­bet­miş. 500’ü Er­zu­rum-Er­zin­can ara­sın­da, 2 bin ki­şi Ur­fa-Ha­lep yo­lun­da Mes­ke­ne­’de, 2 bi­ni Mar­din ci­va­rın­da ve 5 bin­den faz­la­sı da Der­sim böl­ge­sin­de sal­dı­rı­lar so­nu­cu ha­ya­tı­na kay­bet­mi­ş…

Os­man­lı Hü­kü­me­ti ih­ma­li olan­lar hak­kın­da tah­ki­kat aç­mış, yar­gı yo­luy­la ce­za­lan­dır­ma yo­lu­na git­miş!

Siz hiç böy­le “soy­kı­rı­m” gör­dü­nüz mü? 

Soy­kı­rım uy­gu­la­yan ira­de as­la böy­le yol­la­ra baş­vur­maz. Ay­rı­ca bu soy­kı­rım ne­den ya­pıl­mış? Böl­ge­yi “Türk­leş­tir­me­k” için mi? Bu böl­ge­nin da­ha son­ra da her­han­gi bir şe­kil­de is­kân edil­me­si söz­ko­nu­su de­ğil. 

Bu “teh­ci­r”­in sa­vaş ted­bi­ri ol­mak­tan öte mak­sa­dı yok. Var di­yen de­lil­le­ri­ni bul­sun gel­sin! 1919’da iş­gal­ci­le­rin bu­la­ma­dı­ğı­nı kim bu­la­bi­lir? Ar­tık bu­luş dev­ri geç­ti, icad et­mek lâ­zım!