Bir Ni­san gü­nün­de İs­tan­bu­l’­da do­ğan Or­han Ve­li­’ye gö­re Ni­san, şi­ir yaz­ma ayı­dır.

İm­kân­sız şey şi­ir yaz­mak

Âşık­san eğer

Ve yaz­ma­mak

Ay­lar­dan Ni­san­sa

İn­gi­liz şâ­ir T. S. Eli­ot’­a gö­rey­se Ni­san, en acı­ma­sız ay. Eğer ro­man­tik­se­niz, he­le he­le san­ti­man­tal­se­niz Ni­sa­n’­dan mer­ha­met bek­le­me­yin. Ata­la­rı­mız, Ni­san ro­man­tiz­mi­ni ne gü­zel ifâ­de et­miş­ler:

“Ni­san Ma­yıs ay­la­rı, gev­şer gö­nül yay­la­rı­”

Ben­de­ni­zin, şi­ir­den, ro­man­tizm­den pek na­si­bi yok. Bu yüz­den 

bi­raz Ni­san gü­zel­le­me­si yap­mak 

is­ti­yo­rum.

Yağ­mu­run ha­sı Ni­san

Ata­la­rı­mı­zın, “Mart ya­ğar, Ni­san öğü­nür; Ni­san ya­ğar, in­san öğü­nür.” di­ye met­het­ti­ği Ni­san yağ­mu­ru, top­rak için ik­sir gi­bi­dir. Arap âli­mi Ah­med El-Mey­dâ­nî ise ”Ni­sa­n’­da bir yağ­mur, bin sak su­dan ha­yır­lı­dır.” de­miş. Bu­gün ar­tık, Ni­san yağ­mu­ru­nun di­ğer ay­lar­da­ki yağ­mur­la­ra gö­re bol mi­ne­ral, özel­lik­le de­mir yük­lü ol­du­ğu bi­li­ni­yor. Rüz­gâ­rın bü­yük çöl­ler­den ge­tir­di­ği toz­lar­da ba­rı­nan de­mir, 

Ni­san yağ­mu­ruy­la yer­yü­zü­ne şi­fâ ola­rak ya­ğar.

Mev­le­vî­’nin su ta­sı Ni­san Kon­ya Mev­lâ­nâ Mü­ze­si­’n­de, 14. ası­ra âit, 34 ki­lo ağır­lı­ğın­da bir tas ser­gi­len­mek­te­dir. Adı, Ni­san Ta­sı. Ni­san yağ­mu­ru su­yu­nu bi­rik­tir­mek bir Mev­le­vî ge­le­ne­ği ol­du­ğu için İl­han­lı Hü­küm­dâ­rı Ba­ha­dır­han ta­ra­fın­dan der­gâ­ha he­di­ye edil­miş. Mev­le­vî­ler bu tas­ta bi­rik­tik­le­ri su­yu, şi­fâ ni­ye­ti­ne mi­sâ­fir­le­re ik­râm eder­ler­miş. Ana­do­lu­’nun bâ­zı yer­le­rin­de hâ­lâ bu ge­le­nek de­vâm et­mek­te­dir . 

Yağ­mur su­yu ile yo­ğurt ma­ya­la­nır. Be­bek­le­re yağ­mur su­yu içi­ri­lir. Yağ­mur­da ıs­lan­ma­nın ya da bi­rik­ti­ri­len su ile baş yı­ka­ma­nın kel­li­ğe iyi gel­di­ği ka­bul gö­rür. 

Be­re­ke­tin ayı Ni­san

Şe­hir in­sa­nı­nın, Ni­san­da ro­man­tik­leş­mek için vak­ti çok. Ge­çi­mi­ni top­rak­tan sağ­la­yan ta­rım in­sa­nı için Ni­san ayı, eli­ni ça­buk tut­ma vak­ti­dir. Yağ­mu­run bin be­re­ket ge­tir­di­ği bu ay­da ya­pa­ca­ğı iş­ler, el­de ede­ce­ği ürü­nü be­lir­ler. Yâ­ni, bü­tün se­ne ra­hat et­mek is­ti­yor­sa  ça­lış­ma za­mâ­nı­dır. Zah­met­siz rah­met ol­ma­dı­ğı­nı; ten­bel­lik ya­pa­rak be­re­ket bek­len­me­ye­ce­ği­ni iyi bi­lir. Zî­râ, bi­re on ve­ren top­rak, “kaz­ma ile döğ­me­yin­ce kıt ve­ri­r”. 

Fır­tı­na­nın ser­ti Ni­san

Ni­san, Sü­mer­ce ilk mey­ve­ler an­la­mı­na ge­len ni­sag ke­li­me­sin­den ge­li­yor. Halk tak­vi­min­de­ki Ab­rul ise İn­gi­liz­ce Ap­ri­l’­den geç­miş. La­tin­ce­’de aç­mak an­la­mı­na ge­len ape­ri­r’­e da­ya­nı­yor. Ni­san­la bir­lik­te hem gü­neş açar hem ağaç­lar çi­çek açar. An­cak, he­nüz Ka­sım gün­le­ri bit­me­miş ve Hı­dı­rel­lez gel­me­miş­tir. Nev­ruz­da  ba­ha­ra ye­nik dü­şen kış, vu­ru­şa vu­ru­şa çe­ki­len kah­ra­man edâ­sıy­la, ara­da bir ken­di­ni his­set­ti­rir. 

Vak­tiy­le, Ab­ru­lun be­şin­de, iki öküz­le tar­la­ya gi­den çift­çi, ak­şam 

tek öküz­le dön­müş. “Kork­ma zem­he­ri­nin kı­şın­dan; kork Ab­ru­lun be­şin­den. Ökü­zü ayı­rır eşin­den.” sö­zü bu­ra­dan ge­li­yor.

Er­gu­va­nın bay­ra­mı Ni­san

Ni­san ayı­nın son­la­rı­na doğ­ru çi­çek açan er­gu­van ağa­cı, ren­giy­le gö­rü­nü­şüy­le çok de­ko­ra­tif­tir. Emir Sul­tan za­mâ­nın­da, Ni­sa­n’­ın so­nun­da, Er­gu­van bay­ra­mı kut­la­nır­dı. Her ta­raf­tan der­viş­ler Bur­sa­’ya ge­lir; ba­har zik­ri­ne du­rur­du. Yüz­yıl­lar­ca de­vâm eden bu ge­le­nek son­ra unu­tul­muş­sa da gü­nü­müz­de Bur­sa­’da tek­rar ih­yâ edi­li­yor. İs­tan­bu­l’­da ise bo­ğaz, er­gu­van­la­rın aç­ma­sı ile zâ­ten bay­ram ye­ri.

Çe­ra­ğa­nın vak­ti Ni­san

Ni­san, lâ­le­nin ayı­dır. So­ğan­lı çi­çek­le­rin en kıy­met­li­si olan ve Os­man­lı tâ­ri­hin­de bir dev­re adı­nı ve­re­cek ka­dar ih­yâ edi­len lâ­le, ta­sav­vuf­ta vah­de­tin sem­bo­lü­dür. 18. yüz­yıl­da, Ni­san ayın­da lâ­le bah­çe­le­rin­de ya­pı­lan çe­ra­ğan eğ­len­ce­le­ri  pek meş­hûr­du. Gü­nü­müz­de de lâ­le, Ni­san ayı­nın en göz­de çi­çe­ği hâ­li­ne gel­di. Ar­tık çe­ra­ğan eğ­len­ce­si ol­ma­sa da lâ­le­nin adı­na fes­ti­val­ler ya­pı­lı­yor.

Ni­sa­nın rah­me­ti, be­re­ke­ti üze­ri­ni­ze yağ­sın.