Ge­çen haf­ta üst üs­te ge­len söz­de Er­me­ni soy­kı­rı­mı ka­rar­la­rı ve açık­la­ma­la­rı ‘yal­nız­lık ede­bi­ya­tı­’na me­rak­lı çev­re­le­ri ye­ni­den ha­re­ke­te ge­çir­di.  Hü­kü­me­tin en ba­şa­rı­sız ol­du­ğu sa­ha­nın dış po­li­ti­ka ol­du­ğu­nu id­di­a eden bu çev­re­ler de­ğer­len­dir­me­le­ri­ni ek­se­ri­yet­le Tür­ki­ye­’nin son dö­nem dış po­li­ti­ka­sın­da­ki pa­ra­dig­ma de­ği­şik­li­ği­ne ve at­tı­ğı adım­la­ra ba­ka­rak de­ğil de ulus­la­ra­ra­sı çev­re­le­rin Tür­ki­ye aley­hi­ne yap­tı­ğı açık­la­ma­la­ra gö­re ya­pı­yor­lar. Ço­ğu za­man te­men­ni­ler­le tah­lil­le­ri bo­ca eden müz­min mu­ha­lif­le­rin dış po­li­ti­ka ten­kit­le­ri, ku­la­ğa hoş ge­len ta­raf­la­rı ol­sa da sağ­lık­lı bir ze­mi­ne otur­mu­yor onun için...  

Al­ter­na­tif ola­rak bir po­li­ti­ka tek­li­fi ol­ma­yan, aka­de­mi­den si­ya­se­te bir çok ke­sim­den olu­şan bu çev­re­ler, il­ke­siz, her şart­ta ulus­la­ra­ra­sı iliş­ki­le­ri doğ­ru­sal bir gra­fik şek­lin­de sey­re­den, id­di­asız ve edil­gen bir dış po­li­ti­ka ar­zu edi­yor ol­ma­lı­lar. Zi­ra dış po­li­ti­ka­da edil­gen ve çev­re­sel bir fak­tör ol­mak da­ha az so­run­lu bir ter­cih. Mer­ke­zî ve et­kin bir ak­tör ol­ma id­di­ası­nı ta­şı­yan bir dış po­li­ti­ka ise be­del­siz ol­maz. Tür­ki­ye de bu­gün or­ta ve uzun va­de­li he­def­le­ri­ne ulaş­mak için mev­cut dış po­li­ti­ka­sı­nın be­de­li­ni bir çok sa­ha­da ve de­ği­şik yo­ğun­luk­lar­da ödü­yo­r…   

MEŞ­RU­İYET ET­Kİ­Sİ 

‘Yal­nız­lık ede­bi­ya­tı­’ ile dış po­li­ti­ka ana­li­zi ya­pan­la­rın bir baş­ka za­af nok­ta­sı ise özel­lik­le kom­şu ül­ke­ler­de­ki ge­liş­me­le­ri has­ta­lık­lı oku­ma­la­rı ve in­dir­ge­me­ci de­ğer­len­dir­me­ler­le Tür­ki­ye­’nin Su­ri­ye ve Mı­sı­r’­da yan­lış po­li­ti­ka ta­kip et­ti­ği­ni id­di­a et­me­le­ri. Tür­ki­ye­’nin Arap Ba­ha­rı sü­re­cin­de ve özel­lik­le Su­ri­ye ve Mı­sı­r’­da iz­le­di­ği dış po­li­ti­ka­nın Tür­ki­ye­’nin güç pa­ra­met­re­le­rin­de­ki bir­ta­kım ka­pa­si­te ye­ter­siz­lik­le­rin­den ve ka­rar alı­cı­la­rı­nın kon­jonk­tü­rel be­ya­nat­la­rın­dan kay­nak­la­nan ek­sik­lik­le­ri ola­bi­lir. Ama bu du­ru­mu bu dö­nem­de uy­gu­la­nan dış po­li­ti­ka­nın ‘a­na ek­se­n’­in­den ayır­mak ve hak­ka­ni­yet­le ve in­saf­la de­ğer­len­dir­mek ge­re­kir. 

Geç­miş­le kı­yas­la­na­cak olur­sa, ba­zı is­tis­na­i dö­nem­ler ha­riç, Ak Par­ti hü­kü­met­le­ri­nin dış po­li­ti­ka­sı kar­tog­ra­fik de­ğil be­şe­rî, güç ve çı­kar odak­lı de­ğil de­ğer ve vic­dan odak­lı bir an­la­yı­şa da­ya­nı­yor. Bu de­ği­şim hiç şüp­he­siz iç si­ya­set­te­ki ge­liş­me­le­rin dı­şa yan­sı­ma­sı ola­rak zu­hur edi­yor. İç po­li­ti­ka­da­ki nor­mal­leş­me ve mil­li ira­de­ye da­ya­lı ‘meş­ru­iye­t’, dış po­li­ti­ka­nın is­ti­ka­me­ti­ni de be­lir­li­yor. Sa­de­ce hü­kü­me­tin de­ğil, res­mi ve si­vil ku­rum­la­rın araç­la­rı­nı oluş­tur­du­ğu son dö­nem dış po­li­ti­ka an­la­yı­şı­nın gü­cü da­ha çok bu­ra­dan kay­nak­la­nı­yor. ‘Yal­nız­lık ede­bi­ya­tı­’ ile dış po­li­ti­ka eleş­ti­ri­si ya­pan­la­rın ıs­ka­la­dık­la­rı bir baş­ka önem­li nok­ta da bu­…  

SA­NAL YAL­NIZ­LIK

Res­mî ta­rih tez­le­ri­ne da­ya­lı ‘tek yön­lü­’ dış po­li­ti­ka zih­ni­ye­ti­nin kon­for­miz­mi, su­n’­îli­ği ve edil­gen­li­ğin­den uzak bu an­la­yış sa­de­ce içer­de de­ğil dı­şar­da da bir­çok çev­re­yi te­dir­gin et­ti. Bu te­dir­gin­li­ğin te­me­lin­de ise mev­cut dış po­li­ti­ka an­la­yı­şı­nın dö­nüş­tü­rü­cü ve in­şâ edi­ci özel­lik­le­ri ba­rın­dır­ma­sı ya­tı­yor. Cum­hur­baş­ka­nı Er­do­ğa­n’­ın Da­vo­s’­ta­ki “O­ne Mi­nu­te­” çı­kı­şı, Ge­zi olay­la­rı, Ma­vi Mar­ma­ra ha­di­se­si ve en son ge­çen haf­ta­ki söz­de Er­me­ni soy­kı­rı­mı ka­rar­la­rı ve açık­la­ma­la­rı son­ra­sı dün­ya­nın bir çok nok­ta­sın­da ger­çek­le­şen Tür­ki­ye­’ye des­tek gös­te­ri­le­ri bu dış po­li­ti­ka­nın olum­lu et­ki­si­ni ve kü­re­sel güç odak­la­rı­nın ve meş­ru­iye­ti ol­ma­yan hü­kü­met­le­rin ak­si­ne ta­ri­hi bağ­la­rı­mız bu­lu­nan halk­lar ve dün­ya maz­lum­la­rı nez­din­de Tür­ki­ye­’nin na­sıl al­gı­lan­dı­ğı­nı ve na­sıl bir gü­cü ol­du­ğu­nu gös­ter­me­si ba­kı­mın­dan önem­li idi. 

Tür­ki­ye­’nin uy­gu­la­dı­ğı dış po­li­ti­ka­nın ana ek­se­ni­nin doğ­ru­lu­ğu ve uyan­dır­dı­ğı he­ye­ca­na uy­gun şe­kil­de yu­ma­şak/in­ce gü­cü­nü ar­tı­rı­cak ve et­ki­li bir şe­kil­de kul­lan­ma­sı­na ve­si­le ola­cak me­ka­niz­ma­la­rı tam ola­rak oluş­tur­du­ğu ise he­nüz söy­le­ne­mez. Geç­mi­şe kı­yas­la bil­has­sa son beş yıl­da bu sa­ha­da de­va­sa adım­lar atıl­mak­la bir­lik­te po­tan­si­yel yu­mu­şak/in­ce gü­cü­mü­zü ha­re­ke­te ge­çi­re­cek et­ki­li ve stra­te­jik ko­or­di­nas­yon sis­te­mi te­sis edil­di­ği tak­dir­de id­di­a edi­len yal­nız­lı­ğın ne ka­dar sa­nal ol­du­ğu da­ha iyi an­la­şı­la­ca­k…