Ne­pal dep­re­mi ile kü­re­sel kriz­le­ri bir ke­re da­ha ha­tır­la­dık. As­lın­da da­ha bü­yük risk­ler için­de ya­şı­yo­ruz.

Da­ha doğ­ru­su, kı­ya­me­tin ayak ses­le­ri her ge­çen gün ar­tı­yor. Tek­no­lo­ji­nin bu ka­dar yo­ğun ge­liş­me­si­ne, ik­lim de­ğiş­li­ği uya­rı­la­rı­na ve sür­dü­rü­le­bi­lir­lik ça­lış­ma­la­rı­na rağ­men in­san me­de­ni­ye­ti­ni teh­dit eden 12 risk bü­tün dün­ya­yı teh­dit edi­yor.

Glo­bal Chal­len­ges Fo­un­da­ti­on (Kü­re­sel So­run­lar Vak­fı) ad­lı ku­ru­lu­şun yap­tı­ğı ça­lış­ma­ya gö­re, in­san­lı­ğı teh­dit eden 12 dev ris­kin 10 ta­ne­si in­san­la­rın ve yö­ne­ti­ci­le­rin so­rum­suz­lu­ğun­dan kay­nak­la­nı­yor.  

Ön­ce risk­le­ri sa­ya­lım, son­ra içe­ri­ği­ne da­ir bir­kaç şey ek­le­ye­ce­ğim. 

1. Aşı­rı İk­lim De­ği­şik­li­ği

2. Nük­le­er Sa­vaş

3. Eko­lo­jik Fe­la­ket

4. Kü­re­sel Sal­gın­lar

5. Kü­re­sel Sis­tem Çö­kü­şü

6. As­te­ro­id Yağ­mu­ru

7. Sü­per Vol­kan­lar

8. Sen­te­tik Bi­yo­lo­ji

9. Na­no­tek­no­lo­ji

10. Ya­pay Ze­kâ

11. Be­lir­siz Risk­ler

12. Li­der­le­rin Kö­tü Yö­ne­ti­mi

Bun­la­rın için­de sa­de­ce "As­te­ro­id Yağ­mu­ru" ve "Sü­per Vol­kan­lar" in­san­la­rın ira­de­si­nin dı­şın­da ge­li­şe­bi­le­cek kı­ya­met se­nar­yo­la­rı ola­rak gö­rü­nü­yor. Di­ğer­le­ri­nin hep­sin­de ken­di dah­li­miz var ve ken­di kı­ya­me­ti­mi­zi son hız­la ha­zır­la­ma­ya de­vam edi­yo­ruz.

Ay­rı­ca, bu risk­le­rin ço­ğu bir­bi­riy­le ir­ti­bat­lı ve bir­bi­ri­ni te­tik­le­yen özel­lik­ler gös­te­ri­yor. As­lın­da kü­re­sel iş­bir­li­ği amaç­lı ha­zır­lan­mış olan bu ra­po­ru han­gi li­der­ler kaa­le alı­yor bil­mem. An­cak bu sa­de­ce si­ya­si li­der­le­ri de­ğil, he­pi­mi­zi il­gi­len­di­ri­yor. 

İk­lim de­ği­şik­li­ği ih­ti­mal­le­ri için­de ar­tı 4 de­re­ce ya­şa­na­cak bir de­ği­şik­lik, bü­tün dün­ya­da­ki ta­rım üre­ti­mi­ni, in­san­la­rın ya­şa­mı­nı kök­ten de­ğiş­ti­re­cek ve­ya kı­ya­me­te se­bep ola­cak­tır. 

Nük­le­er kriz­ler ko­nu­sun­da, Ja­pon­ya'da ya­şa­nan Fu­ku­şi­ma fe­la­ke­ti bu­nun en ti­pik ör­ne­ği­dir. Ül­ke­ler ara­sı nük­le­er sa­vaş ye­ri­ne ka­za­lar tah­min­le­rin üze­rin­de teh­dit oluş­tu­ra­bi­lir. Stra­tos­fe­re ya­yı­lan rad­yas­yo­na bağ­lı kıt­lık ve ül­ke­le­rin ba­tı­şı ya­şa­na­bi­lir.

Eko­lo­jik kı­ya­me­tin önü­ne ge­çe­bil­mek için, baş­ta en­de­mik bit­ki ve hay­van­la­rı­mız ile ge­ne­tik de­ğer­le­ri­mi­zi ko­ru­ma­mız ge­re­ki­yor. 

Ge­çen­ler­de bir yer­de oku­muş­tum, önü­müz­de­ki 30 yıl için­de dün­ya­da­ki 5 bin ye­rel dil kay­bo­la­cak­mış. Asıl kay­bo­la­cak olan en­de­mik de­ğer­le­ri­miz­dir. Bu sa­de­ce lo­kal so­nuç­lar do­ğur­mak­la kal­ma­ya­cak ve kü­re­sel bir teh­dit ola­rak bes­len­me kay­nak­la­rı­mı­zı teh­dit ede­cek.

Ma­lum son iki yıl­dır dün­ya EBO­LA vi­rü­süy­le mü­ca­de­le edi­yor. Do­muz Gri­bi'ni unut­ma­dık hâ­lâ, uzun va­de­li ku­luç­ka ya­şa­yan HIV vi­rü­sü de kü­re­sel sal­gın­lar ola­rak, et­ra­fı­mız­da do­la­şı­yor. 

2008 Ame­ri­ka Em­lak Kri­zi ile baş­la­yan sü­reç­ten dün­ya hâ­lâ kur­tu­la­ma­dı. Ben­ze­ri eko­no­mik kriz­ler ve­ya sis­tem ve yö­ne­tim so­run­la­rı her an dün­ya­nın ba­şı­na be­la ola­bi­lir. Bu­na Bir­leş­miş Mil­let­ler ve­ya NA­TO'nun da­ğıl­ma­sı so­nu­cu ne gi­bi ka­os­la­rın ya­şa­na­ca­ğı da ek­le­ne­bi­lir.

Son mad­de­de de dik­kat çe­ken bir di­ğer nok­ta ise kö­tü li­der­le­rin ter­cih­le­ri­ne ay­rıl­mış. Na­po­le­on, Hit­ler gi­bi ta­rih­te on­lar­ca mil­yon in­sa­nı yok eden çı­kış­lar, iler­de ya­şan­ma­ya­cak an­la­mı­na gel­mez.

Ha­len en az bil­di­ği­miz alan­lar­dan bi­ri sen­te­tik bi­yo­lo­ji ile na­no­tek­no­lo­ji­de­ki ge­liş­me­ler­dir. Bir üçün­cü ih­ti­mal de ya­pay ze­kâ ile ça­lı­şa­cak ro­bot ve ma­ki­na­la­rın na­sıl bir so­nuç do­ğu­ra­ca­ğı­na da­ir eli­miz­de hiç bir so­nuç yok. 

2050 yı­lın­da bi­lim ve tek­no­lo­ji­nin ge­le­ce­ği nok­ta­nın an­cak yüz­de 5'ine da­ir bir şey­ler söy­le­ye­bi­li­yo­ruz. Be­lir­siz­lik ka­os oluş­tu­rur. 

So­nuç­ta ken­di kı­ya­me­ti­ni ha­zır­la­mak için var gü­cüy­le ça­lı­şan in­san­dan baş­ka bir can­lı yok­tur.