Yavuz Bahadıroğlu

Yavuz Bahadıroğlu

Kadın hakları ve CHP

Kadın hakları ve CHP

Siyaset tarihimiz pek bahsetmez, ama 9 Eylül 1923’te Mustafa Kemal tarafından kurulan “Halk Fırkası”ndan aylar önce, 16 Haziran 1923’te kuruluş dilekçesi verilip faaliyete başlayan bir siyasi partimiz var: “Kadınlar Halk Fırkası”…

Fırkanın (“Parti” kelimesi henüz yoktur) Genel Başkanı: Nezihe Muhiddin Hanım…

Amacı, kadınları örgütlemek, başta seçme ve seçilme hakkı olmak üzere o tarihe kadar verilmemiş bazı insan haklarına kavuşmalarını sağlamak…

Nezihe Muhiddin (Tepedelengil), sıradan bir kadın değildir: Farsça, Arapça, Almanca, Fransızca bilen bir gazetecidir, yazardır (20 roman, 300 kadar öykü, piyes, senaryo, operet kaleme almıştır), kadın hakları savunucusu ve mütefekkir bir eylemcidir…

Padişahlık döneminde bile “kadın hakları savunucusu” olarak meşhur olmuş, bunun mücadelesini vermiştir…

1909 yılında fen dersi öğretmeni olarak çalışmaya başladı. Aynı yıl Sabah, İkdam gibi gazetelerde sosyoloji, pedagoji, psikoloji konularında makaleleri yayımlanmaya başlandı. İttihat ve Terakki Kız Sanayi Mektebi, Selçuk Hatun Sultanisi gibi okullarda müdürlük yaptı. Bir dönem maarif müfettişi olarak çalıştı.

1913’te “Türk Hanımları Esirgeme Derneği”nin kuruluşunda yer aldı ve sekreterliğini üstlendi. 1924’te şahsi parasıyla “Türk Kadın Yolu” dergisini kurdu.

Cumhuriyete doğru ilerleyen “Yeni Türkiye”nin dikkatini “kadın”a çekmek için de 1923’te partisini kurdu. Devrin egemenleri, “Mümkün değil” dediler, “yürürlükteki kanunlar, kadınların siyasi temsiline müsaade etmiyor”…

“O zaman değiştirip müsait hale getirin” dediyse de gülüp geçtiler…

Daha da ötesi, iktidarı körü körüne destekleyen gazeteleri ve bazı tanınmış yazarları üzerine sürdüler… Dalga geçmeye başladılar… Bu dönemde, iktidar borazanlığı yapan Akbaba Dergisi’nde yayınlanan, “Kadınlar Halk Fırkası’nın Dokuz Umdesi” (ilkesi) başlıklı yazıda hem kendisi, hem partisi, hem de kadınlarla açıkça dalga geçildi…

1. Hâkimiyet bilakayd ü şart (kayıtsız-şartsız) kadınlarındır.

2. Her zevç (koca), zevcesine (karısına) itaate mecburdur.

3. Bütün ev işleri erkeklere aittir.

4. Erkek, kadının müsaadesi olmadıkça harem dairesinden dışarı çıkamayacaktır.

5. Muaşakatın sürat ve emniyetini temin için her mahallede post ve senet gişeleri açılacaktır.

6. Dulların istikbali temin edilecektir.

7. Ziynet eşyasının ithali serbesttir.

8. Taaddüt-i zevcat (çok eşlilik) memnudur.

9. Her kadın, indellüzum, kırk yaşına gelen zevcini tekaüde sevke mezundur.

Sonunda anladı ki, kadın haklarını, Türkiye’yi yönetenlere siyasi parti kanalıyla anlatamayacak, Türk Kadınlar Birliği ismiyle bir dernek kurdu. Yayınlarında kadınlara seçim hakkı verilmemesini sert şekilde eleştirmeye başladı.

1925 yılında, Türk Kadınlar Birliği tarafından Halide Edip’le birlikte milletvekilliği için aday gösterildilerse de, CHP tarafından veto edildiler (CHP “kadın haklarını getirmek”le hâlâ övünüyor mu?)…

Türk Kadınlar Birliği bu kez erkek bir aday göstermek istedi, fakat CHP bunu da engelledi: Meclis’te kadın hakları savunucusu görmek istemiyordu…

Nezihe Muhiddin ve yönetim kurulu 1927 yılında görevden alındı. 1935 yılında da, cemiyet merkezi polis tarafından basıldı. Nihayet kadınların erkeklerle eşit olduğunu savunduğu gerekçesiyle, Türk Kadınlar Birliği temelli kapatıldı.

Ardından Nezihe Muhiddin hakkında “yolsuzluk” iddiaları başladı. Aslı olmayan ithamlar ve iftiralar iktidarı destekleyen gazetelerde çarşaf çarşaf yayınlandı… Nihayet, kendisine reva görülen muameleye dayanamadı, psikolojisi bozuldu…

Ve mücadele ile geçen hayatı 10 Şubat 1958’de, İstanbul’da bir akıl hastanesinde sona erdi.

Kadın haklarını savunan bir kadına, “Bu ülkeye kadın haklarını biz getirdik” diyen CHP’nin reva gördüğü muamele budur.

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Yavuz Bahadıroğlu Arşivi