Halk arasında osteoporoza, "kemik erimesi" denir. Kemik erimesi ortalama yaşam süresinin uzaması ve yaşlı nüfusun artmasıyla günümüzde en sık görülen hastalıklardan biri haline gelmiştir.

Osteoporoz, vücudumuzdaki kemiklerin sertliklerinin azalıp, kalitelerinin bozulması sonucunda daha zayıf ve kırılabilir hale gelmeleri ile ortaya çıkan ve tüm iskeletimizi etkileyen sistemik bir hastalıktır. Kemik erimesi kadınlarda daha sık görülmekle birlikte erkeklerde de görülür. 65 yaş sonrasında ise risk kadınlardaki kadardır.

Kemik erimesi nasıl oluşur?

Osteoporoz ciddi bir hastalıktır. Kemiğe direncini veren maddelerin özellikle de kalsiyumun kemikten uzaklaşması ile osteoporoz oluşur. Kemik azalmasının şiddeti arttıkça kemik kırılganlığı da artmaktadır. Yaşam süresince eski kemik yıkılır ve bunun yerini yeni kemik alır. Otuzlu yaşlar kemiğin en güçlü olduğu dönemdir.

Kırk yaş civarında kemik kütlesi yavaş yavaş azalmaya başlar. Bu kayıp menapozdan sonra kadınlarda östrojen hormonunun seviyesinin düşmesine bağlı olarak daha da hızlanmaktadır.

Kemik erimesinde şikayetler nelerdir?

Kemik erimesinin başlangıcında hastada hiçbir şikayet olmayabilir. Sinsi seyreder. Ancak hastalık ilerledikçe kemik dokusunun direnci geri dönüşü olamayacak şekilde azalmakta ve kemiklerde yaygın ağrılar ortaya çıkmaktadır.

Kemik erimesinde;

Omurga bölgesinde çökme kırıkları
Kişinin boyunun kısalması
Sırt ve bel kısmında oluşan ağrılar
Kalça kemiğinde oluşabilecek kırıklar
Bilek kemiklerinde kırıklar
Kişinin sırtında kamburlaşma ve omuz kısımlarında yuvarlaklaşma
Akşamları bacak krampları
Eklem ağrıları
Diş kaybı
Diş eti problemleri oluşabilir.

Kemik erimesini hızlandırıcı nedenler?

45 yaşından önce kendiliğinden ya da ameliyatla yumurtalıkların alınmasıyla menopoza giren kadınlarda,
Tiroid, safra kesesi hastalıkları olanlar,
Diyabet, karaciğer, böbrek hastalığı bulunanlar,
Kortizon, epilepsi ilaçları, antiasitler, idrar söktürücü türü ilaç kullananlar,
Ailesinde kemik erimesi olanlar ( genetik yatkınlık ),
Kalsiyum açısından zengin beslenmemek,
Hareketsiz yaşam biçimi,
Uzun süreli yatak istirahati,
Sigara içmek ve alkol almak
Güneş ışığından mahrum kalmak
Menopozda ve yaşlılıkta pek çok sebepten ötürü kemiklerdeki kayıp hızlanmaktadır

Osteoporozda teşhis nasıl konulur?

Bir kemiğiniz kırılana, boyunuz kısaldığını fark edene ya da sırtınızın üst kısmını öne eğildiğini hissedene (kamburlaştığınızı fark edene) kadar osteoporoz bulgularından habersiz olabilirsiniz. Genel sağlığınız, hastalıklarınız, ilaçlarınız, kırıklarınız, diyetiniz ve aile geçmişiniz özellikle önemlidir. Kemiklerinizi zayıflatan diğer hastalıkları araştırmak için muayeneye ilave olarak kan ve idrar tahlilleri gerekebilir. Osteoporoz olma riskiniz varsa, hastalığın işaretleri görülüyorsa kemik yoğunluğu testi (DEXA veya BMD) yapılabilir. Hiç kemiği kırılmamış hastalarda kırık riskini önceden kestirmenin en iyi yolu bu testtir. Ağrısız ve çok kolay bir işlemdir. Hasta sırtüstü yatarken 15-20 dakika da ölçüm yapılabilmektedir.

Tedavi

Tıbbi tedavide amaç, kemik kaybını azaltmak durdurmak veya kemik yoğunluğu miktarını ve kalitesini artırmaktır.

Osteoporozda tedavi olarak

Östrojen, alendronat, residronate, stronsiyum, raloksifen, kalsitonin ve parathormon içeren ilaçlar kullanılır.

Osteoporoza yönelik tedaviler kemik kaybı gelişmiş hastalarda ümit verici olsa da esas tedavi "KORUYUCU  TEDAVİ “dir.

Küçük yaşlardan itibaren bireylerin diyet ve yaşam biçimlerinde, kemik dokusunun artmasına ve korunmasını sağlamak, menopoz gibi hızlı kayıp dönemlerinde gerekli önlemleri erkenden almak son derece önemlidir.

Kemik erimesini önlemek için neler yapılabilir?

Süt ve süt ürünleri gibi kalsiyumdan zengin besinlerin alınması gerekir.
Özellikle Magnezyum ve C vitamini takviyesi alınız.
Yüksek proteinli beslenmeden de kaçınmalısınız.
Tuz alımını azaltın.
Lifli besinlerle beslenin (sebzeler, özellikle karnabahar, brokoli, lahana).
Alkol ve kahveden uzak durunuz.
Mutlaka doktorunuzun uygun göreceği egzersizi yapın.
Her gün güneş ışınlarından uygun şekilde yararlanın

Kemik erimesinde kırık oluşmasını önlemek için şu önlemler alınmalıdır

Koridorları, merdivenleri ve odaları iyi aydınlatın
Koridorlara, banyo ve yatak odalarına gece lambaları takın
Yatağınızın yanında bir el feneri bulundurun ve gece kalkarsanız kullanın
Sabit olmayan halılar kullanmayın, eğer kullanmanız gerekirse de altının kaymamasına dikkat edin
Zeminde kaydırmayan cila kullanın
Elektrik kablolarını yoğun olarak kullanılan yerlerden uzak tutun
Torunlarınızın oyuncaklarının ayağınıza takılıp düşebileceğinizi unutmayın ve bu yönde önlemler alın
Merdivenlerin alt ve üst başlarına elektrik düğmesi taktırın
Merdivenlerin üzerini kaydırmayan malzeme ile kaplayın
Sağlam trabzanlar yaptırın ve kullanın
Küvetin yanına tuvalete ve duşa tutamaklar yaptırın
Kaymayı önlemek için küvette lastik ya da yapışan bir tabanlık kullanın
Sık kullanılan malzemelerin kolaylıkla erişilebilir olmasına dikkat edin
Üst raflardaki malzemelere erişmek için sağlam bir merdiven kullanın