Sü­ley­man Şah Tür­be­si'nin nak­le­dil­me­si Os­man­lı'yla Tür­ki­ye'yi iki kes­kin çiz­gi gi­bi bir­bi­rin­den ayı­ra­ma­ya­ca­ğı­mı­zı bir kez da­ha gös­ter­di.

Ta­ri­hi or­ta­dan iki­ye ayı­ra­ma­ya­ca­ğı­mız gi­bi im­pa­ra­tor­luk ba­ki­ye­si­ni de red ve in­ka­rın ger­çek­li­ği yok.

Tür­be ve­si­le­siy­le dö­nüp ta­ri­he bak­tı­ğım­da sı­nır­la­rı­mı­zın ne­re­ler­den ne­re­le­re gel­di­ği­ni dra­ma­tik bi­çim­de bir kez da­ha gör­düm.

De­ği­şen dün­ya ger­çek­le­rin­de pek çok im­pa­ra­tor­luk sı­nır­la­rı­nı ge­ri çek­ti. Bun­la­rın en ba­şa­rı­lı­sı da İn­gi­liz İm­pa­ra­tor­lu­ğu'dur.  Gü­nü­müz­de et­nik çe­şit­li­li­ğe sa­hip aşı­rı bü­yük coğ­raf­ya­la­rı kon­trol et­mek im­kan­sız ve ma­li­ye­ti de hay­li yük­sek.

Ta­rım top­lu­mun­dan sa­na­yi top­lu­mu­na geç­me­de İn­gil­te­re'nin ön­gö­rü­sü ve ba­şa­rı­sı muh­te­şem­dir. Za­ten İn­gi­liz­le­ri ayak­ta tu­tan esas güç, sos­yo­lo­ji­yi ve dün­ya ger­çek­le­ri­nin git­ti­ği yö­nü ön­ce­den tes­pit edip bu­na gö­re ko­num­lan­mak­tır.

İn­gil­te­re, tıp­kı ta­rım top­lu­mu­nun bit­mek­te ol­du­ğu­nu an­la­dı­ğı gi­bi, de­va­sa coğ­raf­ya­la­rı kon­trol ede­me­ye­ce­ği­ni de an­la­dı. Bu ül­ke­le­rin hep­sin­de ken­di is­te­di­ği bi­çim­de yö­ne­tim ya­pı­la­rı kur­duk­tan son­ra adım adım çe­kil­di.  Yö­ne­tim­ler za­hi­ren o ül­ke­ye bı­ra­kıl­sa da ip­ler ve eko­no­mi hep İn­gil­te­re'nin elin­de ola­cak şe­kil­de di­zayn edil­di.

Bir im­pa­ra­tor­lu­ğun ken­di ken­di­ni tas­fi­ye­si gi­bi gö­rü­nen bu sü­reç as­lın­da İn­gi­liz­ler açı­sın­dan ba­şa­rı­lı bir ope­ras­yon­du. Os­man­lı'da ise du­rum fark­lı ol­du. Son dö­nem çal­kan­tı­la­rı Os­man­lı'ya dün­ya­nın git­ti­ği yö­nü oku­ma fır­sa­tı ver­me­di. Os­man­lı ma­iye­ti al­tın­da­ki top­rak­lar­da ye­ni yö­ne­tim bi­çim­le­ri ku­ra­rak do­ğal sı­nır­la­rı­nı re­vi­ze et­me şan­sı bu­la­ma­dı. Bun­da ra­kip­le­ri­nin baş­vur­du­ğu is­yan yön­tem­le­ri de mu­hak­kak çok et­ki­li ol­du.

So­nuç­ta Os­man­lı acı­ma­sız bir yağ­ma­dan geç­ti. Bu yağ­ma kül­tü­rü ha­len de es­ki Os­man­lı top­rak­la­rın­da bit­miş de­ğil.  Ha­liy­le Sü­ley­man Şah da­hil pek çok kro­nik me­se­le de bi­ze mi­ras ola­rak kal­dı.

Su­ri­ye en uzun Türk top­ra­ğı ola­rak ka­lan coğ­raf­ya­lar­dan bi­ri­si­ne ku­ru­lu. As­lın­da halk­la pek çok bağ ku­rup iler­le­te­bi­le­cek im­kan ve ka­bi­li­yet­ler var­dı. Ama ge­li­nen nok­ta­da iç sa­vaş­tan mah­vol­muş bir ha­ra­be var kar­şı­mız­da. Ora­da iliş­ki ku­ra­bi­le­ce­ği­miz halk ise ya Tür­ki­ye'de ya­şı­yor ya da di­ğer kom­şu ül­ke­le­re aç pe­ri­şan sı­ğın­mış va­zi­yet­te.

Sü­ley­man Şah ola­yı ve Tür­ki­ye'de di­ğer ya­şa­nan­lar pek çok ye­ni sos­yo­lo­jik va­ka mey­da­na ge­ti­ri­yor. İn­gil­te­re'nin sos­yo­lo­ji­yi oku­ma be­ce­ri­siy­le ya­ka­la­dı­ğı ba­şa­rı, Tür­ki­ye açı­sın­dan da tat­bik edil­me­li.

Ege Üni­ver­si­te­si'nde gen­ce­cik bir Ül­kü­cü'nün ön­ce­den is­mi ve­ri­le­rek he­def alın­ma­sı ve ar­dın­dan şe­hit edil­me­si Tür­ki­ye'de ye­ni bir sos­yo­lo­jik va­ka­yı da göz­le­ri­miz önü­ne se­ri­yor.

Geç­miş­te gü­ven­lik güç­le­riy­le ça­tı­şan PKK çiz­gi­si­nin ar­tık si­vil­le­ri nok­ta he­de­fi ya­pa­bil­di­ği bir sos­yo­lo­jik or­ta­mın var­lı­ğı bu.

Bu du­rum baş­ka sos­yo­lo­jik ha­di­se­le­ri de te­tik­le­me po­tan­si­ye­li ta­şı­yor. Sü­ley­man Şah Tür­be­si'nin nak­li­ne gös­te­ri­len tep­ki­ye bu pen­ce­re­den bak­tı­ğı­mız­da ara­dı­ğı­mız açık­la­ma­yı da bul­muş olu­ruz.

Tür­ki­ye ye­ni bir sos­yo­lo­jik ik­li­me gi­ri­yor. Mil­li­yet­çi­lik bu ik­li­min anah­tar kav­ra­mı ola­cak. İs­tik­rar ve sa­kin or­tam mil­li­yet­çi­li­ğin uy­ku­ya geç­ti­ği dö­nem­le­re te­ka­bül eder.

Ge­ri­lim ve is­tik­rar­sız­lık­lar ise Mil­li­yet­çi­li­ği yük­sel­tir. Bu­na ek ola­rak yu­ka­rı­da say­dı­ğım sos­yo­lo­jik du­rum­la­rı da ek­le­di­ği­miz­de Tür­ki­ye'nin ya­kın dö­nem pers­pek­ti­fi­ni an­la­ma yo­lun­da iler­le­miş olu­ruz.