Ucuz domates için bir hafta domates yeme

Üreticiden tüketiciye domates zincirinde yer alanlara domates fiyatlarının neden böyle olduğunu ve çözüm yolunu sorduk. 

Bu yıl, domates haberleri alışılmışın dışına çıktı. Haberin konusu; para etmeyen domatesini denize döküp boykot yapan çiftçi değil; fiyatından domatesi sofrasına koyamayan tüketici. Bir vatandaş almış mikrofonu, "Sebze mi alıyoruz et mi, anlayamadık." diyerek, domatesin 1 liradan 10 liraya çıkmasından yakınıyor. Öyle ya, yaz kış mutfağımızdan eksik etmediğimiz domatesin fiyatı, nasıl olur da bir anda birkaç kat artar? Birkaç ay önce çiftçinin 30 kuruştan elden çıkardığı ürün, bir anda hangi nedenlerle 2 liradan komisyoncuya, oradan 4 lira ile hale ulaşır; 6 ila 10 liradan bizlere satılır? Hele bir de domates üretiminde ve tüketiminde dünya üçüncüsüyken...

Duruma anlam veremeyen halk, fiyatların yükselme nedenini ve ne zaman düşeceğinin cevabını almak istiyor yetkililerden. Üreticisinden komisyoncusuna, ziraatçısından halcisine herkes açıklamasını yaptı. Kimine göre sıcakların çok olması, mevsim dışında yağmur yağması kimine göre de çiftçinin az ekim yapması yükseltti fiyatları.

Fakat mevzu bunlarla sınırlı değil. Tüm Bostan Sebze Meyve Komisyoncuları ve Tüccarları Federasyonu (TÜMESKOM) Genel Başkanı Burhan Er, fiyatların yükselmesini yanardağ patlamalarından dolayı ekili arazisi yanan Avrupalının Türkiye'den sebze meyve ithal etmelerine bağlıyor. Er, üretimin takriben 5 milyon tondan 3,5 milyon tona düşmesinin ve hem dış hem de iç pazarda talebin çok olmasının da artışa yansıdığı görüşünde.

İstanbul Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Ahmet Atalık ise fiyat artışının sebebine, bilinenlerin dışında ürünlerde meydana gelen güvelenmeyi ekliyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanı Şemsi Bayraktar ve daha birçok yetkili domateslerde ortaya çıkan zararlının fiyatların artışında etkili olduğu noktasında Atalık ile aynı görüşte.

Bu konuda çiftçi ve her zaman topun ucunda olan komisyoncular da diğerleriyle hemfikir. Çanakkale'de 50 dekarlık alana domates eken İlhan Ulus, "Daha önceleri tarladan 20-30 kuruşa sattığımız domateslere bu yıl 2 liradan alıcı bulduk. Halde ise perakendecilere 4,5 liradan veriliyor. Burada en fazla kârı, marketler ve pazarcılar koyuyor." Komisyoncu Gencer Özolu ise devletin belirlediği kâr marjının üstüne çıkmadıklarını, ürünlerin pahalı satıldığını ama asıl fiyat artışını perakendecilerin yaptığını belirtiyor. "Güvelenme, sıcaklar ve ekim azlığı domatesi karaborsaya düşürdü." diyor.

Söylenenler bir nebze olsun açıklıyor fiyat artışını. Lakin gündem bununla bitmiyor. Çünkü herkes asıl fiyatların ne zaman düşeceğini merak ediyor. Bunun cevabını ise yine artışında kendilerince haklı gerekçeleri olan üretici ve satıcı veriyor: "Domatesin fiyatlarının yükselmesi bu şartlarda normal. Fakat 6 liranın üstüne çıkması anormal. Bu yüzden, tüketicinin talebi kesilirse, sera domatesinin de piyasaya çıkacağı şu günlerde zamdan eser kalmayabilir." Burhan Er, "Domatesinizi halden alın ya da yeşilken ucuza alıp kızarmasını bekleyin. Hiç olmadı zaten domates mevsimi değil, bir-iki hafta yemeyin. Fiyatlar o zaman düşer." diyor.

Adana Kabzımallar Odası Başkanı Şefik Özbey, "Vatandaşlarımız kilosu 5 liradan 5 kilo domates almak yerine 1 kilo alırsa fiyat düşer." şeklinde bir öneride bulunuyor.

Çanakkaleli üretici İlhan Ulus, domatese talebin çok olduğunu ancak alımın azalması durumunda fiyatların eskiye dönebileceğini söylüyor. Bu konuda en sert tepki ise komisyoncu Gencer Özolu'dan geliyor: "Ben bu işi yapıyorum ama yeminle söylüyorum, eve domates almıyorum. Hanıma da aldırtmıyorum. Fiyatlar düşene kadar domatese para vermem." Tüketiciler Birliği Başkanı Nazım Kaya, ekranda her daim izlediğimiz Emine Beder, Derya Baykal ve Oktay Usta da domates alınmayarak ancak fiyatların düşebileceği kanaatinde.

Öyleyse, ekranda görünme sırasını ele geçirip zamdan şikâyet eden tüketiciye bir tek şey kalıyor; o da boykot bayrağını domatesin üzerine dikmek! Başka türlü ne domatesin fiyatı düşer ne de domates şampiyonluktan elini eteğini çeker! Yetkililerin dediği gibi gelin bir hafta domatese el süremeyin! [email protected]

***

Bre 'domates' kolla kendini BOYKOT var

Oktay Usta (Aşçı): Ben, program mutfağında domates kullanımını azalttım şu sıralar, fiyatlar çok yüksek. Hanımlar da böyle yapmalı, bir süre domates almasınlar. Kırmızı renkli diğer sebzeleri tercih etsinler.

Derya Baykal (Tiyatrocu- sunucu): Sebze ve meyveler mevsimine göre tercih edilmeli. Zamanında ucuzken bol bol alıp konserve yapmalı, kışın da onları yemeli. Şimdi, domatesi bu kadar almanın hiçbir anlamı yok, keseye zarar. Ben de evime fiyatlar yükseldiği için domates almıyorum. Kimse de almasın, bu pahalılığa ancak tüketici dur diyebilir.


Emine Beder (Aşçı): Bundan 15 yıl önce bu aylarda domates pazarlardan kalkar, kimse de domates alma ihtiyacı hissetmezdi. Şimdi de öyle olmalı. Allah insana vücudunun ihtiyacı olan sebzeyi zaten ayrı ayrı gönderiyor. İnsanlar, bunları göze alarak bu mevsimde domates yeme lüksünden uzak durmalı.

Nazım Kaya (Tüketiciler Birliği Başkanı): Tüketici ve satıcı ürün fiyatını karşılıklı belirler. Talep varsa satıcı ürünün fiyatını artırır. Bu yüzden domatese karşı talebimiz azaldığında fiyatlar da haliyle düşecektir. Normal fiyatlarda domates yeme hakkımızı geri almak için bir süre 10 liraya domates yememeliyiz.

Vedat Üzgün (Tüketici): Deli miyim ben? Bu fiyata domates yenir mi? Bırakın Allah aşkına, kimsede akıl yok. İnsanlar domates almayı bir bıraksınlar bakın fiyatlar nasıl düşüyor. Kimse de almazsa, satıcı fiyat yüksekliği olacak diğer sebzelerde de bizim cebimizi yakmaya kalkmaz.

Zaman