YÖK, şecaat arz etti

“Planlamanın Evrimi ve YÖK ve Üniversitelerin Strateji Belgelerinin Kritik Analizi” isimli rapor, üniversitelerin dökülmüşlüğünü gözler önüne serdi. Geçtiğimiz hafta YÖK tarafından yayınlanan raporda üniversiteler, “uygar olma”da 100 üzerinden 5 puan aldı. Üniversitelerin en temel görevleri olan “eğitim yönetme”nin yanısıra “tutarlılık” ve “Türkçe’yi düzgün kullanma” notları da 100 üzerinden 5 oldu. Türk üniversitelerinin “öğrenci sevgisi” ise 14 puanda kaldı. Üniversitelerin hazırladıkları raporlarda kavramların tekrarlarına göre hazırlanan “not listesi”nde demokrasi 95 puan görünürken, bu kavramın “mantık algılaması”na göre sahip olabildiği gerçek puanın ise 8’de kaldığı ortaya çıktı.

‘LAİKLİK’EN 86, ‘TUTARLILIK’TAN 5!
YÖK tarafından üç yıl önce başlatılan ve son iki yılda da üniversitelerin hazırlıklarını tamamladıkları “Strateji Belgeleri” çalışması sonuçlandı. Üniversitelerin “strateji belgelerini” değerlendiren bir rapor hazırlayan YÖK mensubu Prof. Dr. Metin Ger, akademi dünyasının “acıklı” halini gözler önüne getirdi. Ger’in raporunda, üniversitelerden gelen metinlerin detaylı incelemesi ile “değerlere verilen öncelikler” başlıklı bir skala oluşturuldu. Bu sıralama, aynı zamanda üniversitelerin sözkonusu kavramlar karşısında aldıkları “not”u da ortaya koydu. Buna göre, üniversitelerin “strateji belgeleri”ndeki öncelikleri baz alınarak hazırlanan “üniversite karnesi” şöyle sıralanıyor:

Yenilikçilik 100; Etik, 95; Katılımcılık, çağdaş yönetim 86; TC’nin temel ilkelerine bağlılık, Atatürkçülük, laiklik, çağdaşlık 86; Bilimsellik, nesnel yaklaşım, akılcılık, araştırmacılık 82; Şeffaflık, hesap verebilirlik 82; Topluma ve sanayiye hizmet, toplumsal sorunlara duyarlılık, toplumsal gelişmeye katkı 77; Dayanışma, paylaşım, işbirliği, uyum 59; Adil, hukuka ve yasalara saygılı olma 59; Mükemmellik, mükemmeliyetçilik 50; Güvenilirlik, doğruluk, dürüstlük 45; Akademik özgürlük, bilimsel özerklik 45; Çevre duyarlılığı ve bilinci 41; Kaynakların etkin kullanımı 32; Kurumsal liyakat, özveri, eşitlik 32; Sevgi, saygı, hoşgörü 32; Yaşam boyu / sürekli eğitim ve öğrenme 27; Kalite 27; Disiplinler arası yaklaşım 23; Estetik, kültürel, sanatsal, sosyal, sportif duyarlılık 23; Dünyaya açıklık, evrensellik 23; Öğrenciye destek, sevgi, anlayış 14; Özgüven 14; Öğrenci odaklı / merkezli eğitim, öğrenciye duyarlılık 14; Liderlik 9; Nitelikli uzman yetiştirme 9; Paydaşların memnuniyeti 9; Rekabetçilik 9; Uygar olma 5; Eğitim yöntemi 5; Tutarlılık 5; Mali güvence 5; Türkçe’yi doğru ve güzel kullanma 5; Bireysellik 5; Performansa dayalı ödüllendirme 5.

SOYUT VE GENEL ANLATIMLAR
Üniversitelerin sorunlara “genel yaklaşımlar” sergilediğine de dikkat çeken Metin Ger, “Strateji belgesi oluşturulurken beklentiler olarak bazı önemli değerler gündeme getirilmiştir: Katılımcılık, Demokrasi, Yönetişim. Oldukça soyut ve kullanıldığı bağlamda  farklı anlamlar yüklenebilecek  bu değerler net ve açık tanımlanmalı ve gerek vizyonlarla gerek hedeflerle  gerekse de mekanizmalarla ilişkilendirilmelidir” görüşünü dile getirdi. Raporda, özel / yerel sorunlara odaklanılamadığı için yaklaşımların ulusal, hatta zaman zaman evrensel nitelikte işlevsiz mesajlar içerdiğine dikkat çekildi.

ÖZGÜNLÜK YOK
Ayrıca; üniversitelerin “mantık algılaması”na ilişkin örneklere ve buna bağlı puanlamalara yer verilen raporda, özgünlüğe 100 üzerinden 23 değer biçilerek, “Misyon tanımları kurumun varlık nedenini ve diğer benzer kurumlardan olan farklılığını çok fazla öne çıkaracak şekilde ifadelendirilememiştir” denildi. Yine, kamu hizmeti anlayışı 100 üzerinden 16 puan alırken, toplumsal dayanışma ise 100 üzerinden 25 puan alabildi. Bu kapsamda, “demokrasi notu” 95 görünmesine karşılık, kavramın algılanmasındaki sorunlardan dolayı anılan değerin, işlevsel anlamda temel değerlerle ilişkili olma notunun ise 100 üzerinden 8 düzeyinde kaldığı bilgisi de raporda yer aldı. Aynı bölümde katılımcılığın gerçek notunun 5, kaliteli yönetimi anlatan yönetişimin de 12 puan civarında olduğu grafiklerle ortaya konuldu. Rapordaki bu yaklaşıma göre;  üniversitelerin zaten çok düşük notlara sahip oldukları uygarlık, Türkçe’yi düzgün kullanma, liderlik, özgüven, rekabetçilik, nitelikli uzman yetiştirme, öğrenci sevgisi gibi alanlarda aslında göründüklerinden çok daha kötü bir durumda oldukları ortaya çıkıyor.
Murat Unay-habervaktim