Türkiye'de İslami Finans Eğitim Merkezi Yok!

Bu büyüme hacmi karşısında ülkeler artan İslami finansal ürünler talebini yönetecek işgücü açığı ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bugün itibarıyla, dünyada İslami finansın İslami muhasebe, İslami risk yönetimi ve İslami türevler gibi komplike alanlarında uzmanlaşmış çok az sayıda kişi bulunmaktadır. Gelişmiş ülkeler bu arz-talep dengesizliğini giderebilmek amacıyla konuyla ilgili eğitim programları dizayn etmektedir. Dünya genelinde İslami finans alanında 40’a yakın üniversite İslami finans yüksek lisans programları sunmaktadır. Eğitimlerin çoğunluğu yüksek lisans seviyesinde veriliyor. Buna karşılık bazı finans yüksek lisans programlarında İslami finans/İslami bankacılık seçimlik dersleri de opsiyon olarak sunuluyor. Bu dersler sayesinde konvansiyonel bankacılar da İslami finans alanında eğitim alabilmektedir. Buna ek olarak, MBA programlarında İslami finansın ticari uygulamalarını kapsayacak şekilde vaka çalışmaları sunulmaktadır. Özetle İslami finans yüksek lisans programlarında İslami Sermaye Piyasaları ve kurumları, İslami Sigortacılık ve İslami Ticaret Hukuku gibi geniş yelpazede uzmanlaşma imkanı sunulmakta ve mezun olanlara gerek kendi ülkelerinde gerekse dünyanın önemli finansal merkezlerinde iş bulma imkanı sağlanmaktadır.

Dünyada İslami finans eğitimleri sadece yüksek lisans boyutuyla ele alınmamakta, doktora çalışmaları kapsamında teorik araştırma konusu da olmaktadır. Gelişmiş ülkelerde konunun bilimsel yönü ele alınmaya başlanmıştır. En önemli örnek Harvard Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından kurulmuş olan İslami Finans Projesi programıdır. Bu program ile İslami finans endüstrisinin teori ve uygulama etkileşiminin artırılması amaçlanmıştır. Programda ayrıca konferans ile seminerler düzenlenmekte ve İslami finans alanında bilimsel makale ve yayın üretilmektedir. Aynı şekilde Oxford Üniversitesi’nde Oxford İslami Eğitimler Merkezi kurulmuştur ve merkez bünyesinde İslami finans ile ilgili bilimsel araştırmalar yapılmakta ve araştırma bursları verilmektedir. Benzer şekilde İspanya, Fransız Sorbonne Üniversitesi ve Suudi Arabistan King Abdulaziz üniversiteleri ile birlikte İspanya’da İslami ekonomi ve finans merkezi kurulmuştur. İslami finans konusunda doktora programları düzenlenmekte ve bu konuda bilimsel araştırma yapmak isteyen yetenekli öğrencilere doktora bursları sağlanmaktadır. Diğer taraftan konuyla ilgili araştırmalar sadece üniversite bazında ele alınmamaktadır. Örneğin Deloitte Malezya’nın Global İslami finans Üniversitesi INCEIF, İngiliz Reading Üniversitesi Henley İş Okulu ile birlikte Bahreyn’de İslami Finans Bilgi Merkezi isimli bir think tank kuruluşu kurmuştur. Kuruluş İslami finansın regülasyon, risk yönetimi ve iç kontrol, ürün stratejileri ve liderlik konularıyla ilgili çalışmalar yapacağını açıklamıştır. Buna ek olarak, bazı meslek örgütleri de lisans kursları düzenlemektedir. Örneğin İngiltere’nin en prestijli meslek örgütlerinden birisi olan CIMA bünyesinde İslami finans sertifikasyon sınavları yapılmakta ve başarılı olanlar lisanslı olarak çalışabilmektedirler.

Ülkemiz açısından ise durum pek parlak değildir. Üniversitelerimiz maalesef dünyanın gelişmiş ülkelerindeki üniversitelerin İslami finans konusunda yaptıkları çalışmalara paralel ölçüde çalışma yapamamıştır. Mevcut durumda dünyanın hemen her ülkesinde eğitim müfredatında yer almakla birlikte, ülkemizde hemen hemen hiç bulunmayan İslami finans lisans, yüksek lisans ve doktora programlarının ivedilikle üniversitelerimiz tarafından açılması gerekmektedir. Üniversitelerimiz bu türden programlar açamıyorlarsa en azından seçimlik derslerle, oluşan İslami finans eğitim boşluğunu doldurmaya çalışmalıdırlar.

Devlet, eğitim için yurtdışına gidene destek versin

Konuya ilgi duyan ve bu alanda çalışmak isteyenlerin, ülkemizin bu konudaki sınırlı imkanlarını göz önünde bulundurarak yurtdışı ülkelerdeki üniversitelerden faydalanması gerekmektedir. Konuya ilgi duyan kişiler için grafikte, Batılı bazı ülkelerin sunmuş oldukları İslami finans yüksek lisans programları ile bu konuda sadece seçimlik dersler veren bazı üniversiteler orijinal isimleriyle verilmiştir. Bu türden üniversitelerde öğrenim görmek paralı olduğundan, eğitim alacak kişilerin finansmanı için devletimizin konuya ilgi göstermesi de gerekmektedir. Örneğin ilgili kamu kuruluşları yurtdışında İslami finans alanında öğrenim görmek isteyen kişilere finansman imkanları sunmalıdır. Yine konuyla ilgili gerekli eğitim altyapısının ülkemiz nezdinde kurulmasının kısa dönemde zor olacağından hareketle İslami finans konusunda oluşacak talebin nitelikli işgücü tarafından yerine getirilmesi amacıyla bu alanda çalışacak kişiler için İngiltere örneğindeki gibi kısa sertifikasyon kursları açılıp gerek meslek örgütlerinin gerek üniversitelerin harekete geçmelerinin yolu açılabilir. Ayrıca bu alanda çalışanlara lisans verilmesi suretiyle de ülkemizin İslami finans eğitim altyapısı güçlendirilebilir.

İslami finans eğitim açığının kapatılması, gerek bu alanda oluşacak işgücü açığını kapatmakta, gerek Ortadoğu İslami sermayesinin İngiltere, İsviçre gibi finansal merkezler yerine ülkemize çekilmesinde, gerekse İstanbul Finans Merkezi vizyonu çerçevesinde İstanbul’un önemli uluslararası finansal bir merkez olması hedefinin yerine getirilmesinde ciddi önemi haizdir. İstanbul’un uluslararası finans merkezi olması hedefi kesinlikle ama kesinlikle İslami finans ile paralel düşünülmelidir ve bu hedef üniversitelerimizin gerek lisans ve yüksek lisans eğitimleri vermek gerekse bilimsel araştırma merkezleri kurmak suretiyle katkı sağlamaları ile daha da ulaşılabilir olacaktır. Eğer arz-talep dengesi kurulamaz ise bankalar ve sermaye piyasaları kurumları gelecekteki büyümeyi yönetmeleri açısından önemli engellerle karşılaşacaklardır.

(*) Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu AŞ Genel Müdür Yardımcısı  

Zaman