Et ve Süt Kurumu Besiciye Ne Ödeyecek?

ESK'nın internet sitesinde yer alan açıklamada, kırmızı et sektöründe yaşanan dönemselliğin sonucu, döküm mevsiminin bitmesi, hayvanların mera ve yaylalara çıkması gibi faktörlerin etkisiyle hayvan arzının daha kontrollü seyretmesine karşılık hem ramazan ayı hem de turizm mevsimi gibi talebi artıran eğilimlerin yaşandığı bugünlerde karkas et fiyatlarında hareketlenme yaşandığı belirtildi. Yeterli hayvanın kesime gelmemesi ve besilik hayvan sayısında sıkıntı yaşanması nedeniyle ithalatın açılması gerektiği yönünde spekülasyonlar yapıldığı ifade edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

"Öncelikle belirtmek gerekir ki kırmızı et sektöründe bugünlerde yaşanan arz ve talep seyri geçmiş yıllarla kıyaslandığında talebin iç üretimle karşılanması açısından daha olumlu bir sürecin yaşandığı görülmektedir. 2013 yılında ülkemiz, kırmızı et ithalatı yapmamıştır.

Zira ülke içinde yeterli miktarda hayvan varlığı olduğu gibi kesime gelen hayvan sayısında da geçen yıllara nazaran azalış değil artış söz konusudur. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından iller bazında kesimler, karkas et fiyatları, geçen yıllar ile mukayeseler günlük olarak takip edilmektedir.

Nitekim 13 Ağustos 2013 itibariyle açıklanan TÜİK rakamlarına göre kırmızı et üretimi: 2013 yılı birinci çeyrekte 208 bin tonla 2012 yılı aynı döneme göre yüzde 21,7 (büyükbaş yüzde 20,3, küçükbaş yüzde 31,3), ikinci çeyrekte 212 bin tonla 2012 yılı aynı döneme göre yüzde 16,3 (büyükbaş yüzde 17,1, küçükbaş yüzde 10,8), ilk 6 aylık üretim 421 bin tonla geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 18,9 (büyükbaş yüzde 18,6, küçükbaş yüzde 20,7) artış göstermiştir."

ESK'nın, ihtiyacına karşılık olarak günlük 350 civarında büyükbaşın kesiminde sıkıntı yaşamadığı gibi ramazan ayı dolayısıyla yüzde 100 artan satışların et tedarikinde de bugüne kadar bir sorunla karşılaşmadığına işaret edilerek, ilave talep olması halinde bunun piyasadan tedarik edilebileceğinin görüldüğü bildirildi.
"Besi materyali olmadığı anlamına gelmiyor"
Açıklamada, karkas et fiyatlarındaki hareketlenmenin, önceki yıllara ilişkin et piyasası analizi yapıldığında, arz ve talepteki dönemsellik farkından kaynaklandığı dile getirilerek, bugünlerde piyasaya hayvan arzı daha kontrollüyken talepteki hareketlenmenin fiyatlarda da kısmi hareketlenme oluşturduğu, bu durumun Türkiye'de besi materyali olmadığı anlamına gelmediği vurgulandı.

Kırmızı et piyasasında fiyat istikrarı birinci önceliği olan ESK açısından karkas et fiyatının belirli bir eşikte seyrinin önem taşıdığına işaret edilerek, bir taraftan besiciliğin sürdürülebilmesi, maliyetler göz önüne alınarak belirli bir refah payı eşiğinde fiyatların seyri arzu edilirken, diğer taraftan et ürünlerinin tüketiciye makul fiyatlarla ulaşabileceği üst eşiğin korunması gerektiği kaydedildi. Açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
"Bu kapsamda Kurumumuzun 15 lira/kilogram fiyatına karşılık aylarca 13-14 lira/kilogram seviyelerinde seyreden karkas et fiyatları son birkaç ay içinde kısmi hareketlenmiş olup halen 17 il için günlük karkas et fiyat ortalaması 15,75 lira/kilogram seviyelerindedir (İlave 1 lira/kilogram besi desteği söz konusudur).

Bu fiyat seviyeleri de gerek besicilerimizin üretimi sürdürebilmesi gerekse tüketicilere et ürünlerinin perakendede yansıması açısından makul seviyeler olarak değerlendirilmektedir. Besicilerimizin maliyetleri yanında finansman ihtiyaçları da göz önüne alınarak Kurumumuz tarafından 15 Ekim 2013'e kadar karkas et satın alma fiyatına erken kesim primi ve nakliye farkı uygulaması başlatılarak sözleşmeli besicilerimizin eline asgari 15,60 lira/kilogram civarı net fiyatın geçmesi sağlanacak, satın alma bedellerinin yüzde 50'si peşin ödenerek besicilerin nakit ihtiyaçları karşılanacak, karkas et piyasası fiyat dengesine yönelik olarak ihtiyaç duyulması halinde piyasaya taze karkas et, donmuş karkas et ve şarküteri ürünleri verilebilecek."

ESK'nın açıklamasında, Türkiye'nin zengin bir üretim potansiyeli bulunduğu, hayvan sayısındaki artışa bağlı olarak ülke potansiyelinin geliştirilerek yerli üreticinin korunmaya çalışıldığı bir dönemde hayvancılık değer zincirinin bir parçası olan bütün paydaşların sağduyuyla hareket etmesi gerektiği de vurgulandı.

"ESK'nın piyasadaki etkisi yüzde 3-4 civarında, fiyatları belirleyecek konumda değil"
Et Üreticileri Birliği (ETBİR) Başkanı Mustafa Bılıkçı, Et ve Süt Kurumu'nun (ESK) piyasadaki etkisinin yüzde 3-4 civarında olduğunu ve fiyatları belirleyecek bir konumda bulunmadığını söyledi.

ESK'nın 15 Ekim'e kadar kesim yaptıracak sözleşmeli besicilere, erken kesim primi ve nakliye farkı uygulamasıyla karkas etin kilogramı için asgari 15,60 lira ödeneceği yönünde bugün yapılan açıklamaya ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Bılıkçı, ESK'nın piyasadaki etkisinin yüzde 3-4 civarında olduğunu ve fiyatları belirleyecek bir konumda bulunmadığını savundu.

Türkiye'nin 2010 yılında et ithalatı gerçekleştirdiğini anımsatan Bılıkçı, her ne kadar bunu istemeseler de piyasanın dengelenmesi adına bunun bir ihtiyaç olduğunu dile getirdi. Açıklanan verilere göre et tüketiminde ciddi bir artış olduğunu aktaran Bılıkçı, tüketimde yüzde 20'ye yakın bir artış olduğunu ifade etti.

Et tüketiminin artmasının yanı sıra özellikle besilik danada ihtiyaç olduğunu vurgulayan Bılıkçı, sözlerine şöyle devam etti:

"Besilik dana ithalatı gerçekleştirilirse bu sorun şimdilik biraz olsun ertelenmiş olacak ama ileriye dönük çok ciddi planlar yapılması gerekiyor. Özellikle yem üretimini, besilik hayvan sayısını ve etçil ırkların sayısını artırmamız gerekiyor. İleriye dönük bunların nasıl artırılabileceğine yönelik tedbirler alırsak, ilerde sektör olarak daha az sıkıntı yaşarız."

 "Teşviklerden 120 bin firma faydalandı"

ETBİR Başkanı Bılıkçı, devletin verdiği teşviklerden kendi sektörlerindeki 120 bin firmanın faydalandığını söyledi.

Ancak bunların faaliyete geçip piyasaya et sürmelerinin 1,5-2 yılı bulabileceğini belirten Bılıkçı, "Yani 2 yıl sonra bu sorunla daha az karşılaşabileceğiz ama şu anda hala bir ihtiyaç var" dedi. Türkiye'de sütçül ırk sayısının fazla olduğunu aktaran Bılıkçı, Türkiye'deki hayvanların yüzde 80'inin sütçül ırk olduğunu kaydetti.

Sayısı fazla olan sütçü ırkın etinden faydalanılmak istendiğinde bunun ekonomik olmadığını aktaran Bılıkçı, etçil ırktan et, sütçü ırktan da süt üretimi yapılması gerektiğini dile getirdi.

Etçil ırk sayısının Türkiye'de çok az olduğu bilgisini veren Bılıkçı, Türkiye'deki bazı bölgelerde şap hastalığı olduğunu da anımsattı.

Birçok besicinin hayvan alırken yerli ırk olmamasına dikkat ettiğini vurgulayan Bılıkçı, "Türkiye'de etçil ırk açığı var. Kısa bir süre de olsa, ETBİR olarak etçil ırkın Türkiye'ye getirilmesini istiyoruz. Eğer bu yapılırsa et iyatlarındaki artış engellenebilir. Çünkü fiyatların düşeceğini hiç düşünmüyoruz. Besiciler hem besilik hayvan fiyatlarının arttığını hem de dolar/avro kuru artışından dolayı yan fiyatların yükseldiğini söylüyorlar" diye konuştu.

"Et fiyatlarında ramazan öncesine göre yüzde 15-20'lik artış oldu"

Mustafa Bılıkçı, et fiyatlarında ramazan öncesine göre yüzde 15-20'lik artış olduğunu söyledi.

Bu artışın suni gibi gösterildiğini belirten Bılıkçı, "Ama bu suni bir artış değil. Bu gerçek. Gerçekten yem fiyatları yükseldi. Biliyorsunuz ki yılbaşından bu yana bize yurt dışından besilik dana gelmiyor. Türkiye'deki olan miktar da yeterli değil. Dolayısıyla besicinin de maliyetleri yükseliyor" dedi.

ETBİR olarak et ithalatına karşı olduklarını aktaran Bılıkçı, Türkiye'nin kendi yerli ırkını beslemesi gerektiğini, ama şu an o safhada olunmadığını dile getirdi.

Teşvikler sayesinde 1-2 yıl sonra Türkiye'deki hayvan sayısının daha da artacağını vurgulayan Bılıkçı, ancak yine de şu anda Türkiye'nin et açığı olduğunu ifade etti.

Kurban Bayramı'na doğru fiyatların yükselebileceğinin altını çizen Bılıkçı, şunları kaydetti:
"Üreticilerin çoğu bayramda hayvanlarını satmak isteyecekler, daha yüksek fiyata satıldığı için. Kurbanlık fiyatlar piyasa fiyatlarına göre hep daha fazla satılır. Bundan dolayı besiciler malını piyasaya sunmayacak. Malını sunmayınca da fiyatlar artış gösterecek. Ki önümüzdeki ay okullar yeniden açılacak, et tüketimi yeniden artış gösterecek. Bütün bunların sonucunda biz besilik dana ithalatının, en azından belli bir süre önünün açılıp Türkiye'nin ihtiyacının giderilmesini istiyoruz. Bu şekilde giderse ve tedbir alınmazsa Kurban Bayramı'na kadar et fiyatları artabilir. Bir an önce besilik dana getirip fiyatların en azından yükselmemesini sağlayabiliriz. Zaten fiyatları düşürebileceğimize inanmıyorum. Çünkü yem fiyatları yüksek. En azından yurt dışından besilik dana gelirse biraz dengelenme olur ve fiyatlar sabit kalabilir. Bakanlığın bir an önce adım atması gerekiyor. Çünkü şu anda besilik dana ithalatının önü açılsa bile bir ay sonra gelebiliyor. Çünkü oraya gidiliyor, hayvanlar tek tek seçiliyor, bakanlık veterinerler veriyor, orada hayvanlar sağlık kontrolünden getiriliyor, belli bir karantina süresinde tutuluyor. Çok az bir zaman kaldı Kurban Bayramı'na. Dolayısıyla bakanlığın bu konuda bir an önce adım atması gerekiyor."

ESK tarafından bugün, "Besicilerimizin maliyetleri yanında finansman ihtiyaçları da göz önüne alınarak 15 Ekim'e kadar karkas et satın alma fiyatına erken kesim primi ve nakliye farkı uygulaması başlatılarak sözleşmeli besicilerimizin eline asgari 15,60 lira/kilogram civarı net fiyatın geçmesi sağlanacak. Satın alma bedellerinin yüzde 50'si peşin ödenerek besicilerin nakit ihtiyaçları karşılanacak. Karkas et piyasası fiyat dengesine yönelik olarak ihtiyaç duyulması halinde piyasaya taze karkas et, donmuş karkas et ve şarküteri ürünleri verilebilecek" açıklaması yapılmıştı.