En iyi atlar burada yetiştiriliyor

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'na bağlı Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü(TİGEM) bünyesinde bulunan 3 çiftliğin ortak özelliği at yetiştiriciliği. Türkiye'nin en önemli yarış atı yetiştiricisi olan bu çiftliklerin tarihlerine bakıldığında ilginç bilgilere ulaşılıyor. Bursa'daki Karacabey Tarım İşletmesi'nin geçmişi 700 yıl öncesine dayanıyor. Bugünkü çiftliğin bulunduğu arazi 700 yıl öncesinde çeyiz olarak verilmişti. Osmanlı Beyliği'nin topraklarına katılan bölgede bugün yarış atları yetiştiriliyor. ıÜüBir zorbanın çevredeki çiftçilerden gasp ederek genişlettiği arazilerde bugün Türkiye'nin en iyi yarış atlarının yetiştirildiği çiftlik kurulu durumda. 

Karacabey Tarım İşletmesi'nin hikayesi Osmanlı'nın ilk dönemlerine kadar uzanıyor. Bizans Tekfuru Köse Mihail'in kızı Nilüfer Hatun evlendiği Orhan Gazi'ye çeyiz olarak Karacabey'deki arazileri vermişti. Bu araziler de bugün yarış atlarının yetiştirildiği bir çiftlik oldu. Zamanın Harput Valisinin sahip olduğu topraklar da bugün yarış atlarının koşturduğu devlet çiftliği yapıldı.

Sultan Orhan Gazi'ye, Bursa Tekfuru Köse Mihail'in kızı Nilüfer Hatun ile evlenmesi nedeniyle 700 yıl önce çeyiz olarak verilen arazilerde bugün tarım yapılıyor. Daha dikkat çekeni ise bu verimli arazilerde tamamen bilimsel yöntemlerle çok kaliteli safkan Arap yarış atı yetiştiriliyor olması. Cumhuriyet dönemine kadar ''Çiftlikat-ı Hümayun'' adı altında ordunun at, sarayın da hayvansal ürün ihtiyacını karşılayan ve 1926 yılında çıkarılan kanunla ismi ''Karacabey Harası'' olan işletme, yüksek verimli damızlık hayvan üretimiyle birlikte bölge çiftçilerinin ihtiyacı olan kaliteli tohumluk üretimini de gerçekleştiriyor. Hipodromlarda başarılı derecelere imza atan çok sayıda safkan Arap atının yetiştirildiği işletmede, elde edilen kârın önemli bir bölümünü tay satışlarından gelen gelir oluşturuyor.


-ZORBANIN ARAZİSİ AT ÇİFTLİĞİ OLDU-


Eskişehir'in Mahmudiye ilçesi sınırlarında yer alan Anadolu Tarım İşletmesi de Türkiye'nin en önemli at yetiştirici haraları arasında yer alıyor. Bu işletmenin tarihi ise 200 yıl öncesindeki gelişmelere dayanıyor. 1800'lü yıllarda Erzurumlu zorba Salim'in oğlu kumarcı Mustafa, padişah tarafından Eskişehir Çifteler'de mecburi iskana tabi tutulur. Bu şahıs önceleri çevre halkına iyi davranarak, onlarla iyi geçinerek sahip olduğu araziyi genişletir. Daha sonra zorbalıkla çevredeki çiftçilerin arazilerini gasp ederek toplam arazisini 1 milyon 800 bin dekara çıkarıp tarım ve hayvancılık yapmaya başlar. Çifteler'de Sakarbaşı mevkiinde bir şato yaptırarak derebeylik hayatı yaşarken, bölgeden geçenlerden de haraç toplar.

Padişah 2. Sultan Mahmut zamanında bu bölgeden geçmekte olan ordunun ihtiyaçlarını karşılamakta direnen kumarcı Mustafa isyana kalkışır. İsyan eden kumarcı Mustafa'ya karşı saray tarafından Bursa valisi Mustafa Paşa komutasında bir ordu gönderilir. İdam edilen kumarcı Mustafa'nın gasp ettiği araziler ise 1815 yılında saraya devredilir.

1815 yılından itibaren arazi "Çiftlikat'ı Hümayun" haline getirilerek at, sığır ve koyun yetiştiriciliği için kullanılırı. Bu dönemde çiftliğin merkezi Çifteler ilçesidir.1886 yılından itibaren askeri birliklere, topçu hayvanı yetiştirilmesi düşünülmüş, bu amaçla Macar aygır ve kısraklarının üretimine başlanmış. 1901 yılında ise Bağdat'tan safkan Arap aygırlar getirilerek gelişigüzel melezlemeler yapılır. 1903 yılından itibaren arazinin büyük bir kısmı Balkanlardan ve Kafkasya'dan gelen göçmenlere dağıtılınca, arazi varlığı bu dönemde 70 - 80 bin dekara kadar düşer. 1908 yılında Meşrutiyetin ilanından sonra çiftlik lağvedilir ve araziler hazineye devredilir. 

1910 yılında Aziziye harası olarak tekrar kurulur. Atçılık faaliyeti safkan ve yarım kan Arap Atı yetiştiriciliği şeklinde devam edilir. Savaş sonrası 1924 yılında hara tekrar kapatılır. Mahmudiye'de sadece 25 başlık aygır deposu bırakılıp, geri kalan hayvanlardan sağlıklı olanlar seçilerek memurlar ve bakıcıları ile birlikte Karacabey Harasına gönderilir. 1934 yılında Çifteler Harası olarak tekrar kurulan çiftlik 1984'te çıkarılan Kanun Hükmünde Kararname ile TİGEM'e bağlanarak Çifteler Tarım İşletmesi Müdürlüğü adını alır. 1986'da sie TİGEM yönetim kurulu kararı ile ismi Anadolu Tarım İşletmesi Müdürlüğü olarak belirlenir.

ıÜüAnadolu Tarım İşletmesi Müdürlüğü özellikle atçılık başta olmak üzere hayvancılığın gelişmesi ve yaygınlaşmasında önemli katkılar sağladı. Türkiye de halen Mahmudiye ilçesinin, Arap atı yetiştiriciliğin merkezi olarak kabul edilmesinin tek ve en önemli nedeni Anadolu Tarım İşletmesidir. Çevrede işletmenin haricinde Arap atı yetiştiricilerinin çok fazla olması nedeniyle 2001 yılında TJK Mahmudiye İlçesinde Arap atı pansiyoner harasını kurdu. 

İşletmenin sahip olduğu Arap atı sürüsü 1924 yılından bu güne kadar yapılmakta olan eşkal ve performansa dayalı seleksiyonlar sonucu ortaya çıkmış elit bir sürü durumunda. Bu sürüden elde edilen ve yetiştiricilere satılan taylar yarış sahalarında üstün başarılar göstermekte. Her yıl 80 ile 100baş damızlık tay yetiştiricilere satılması suretiyle ülke atçılığına kaliteli at kazandırılmakta.


-BU ÇİTLİK DE VALİNİN MİRASI-


1849 yılında Harput (Elazığ) valisi tarafından sivil işletme olarak kurulan bir diğer çiftlik ise 1865 yılında ordunun at ihtiyacını karşılamak üzere "Sultansuyu Çiftlikatu Hümayunu" olarak yeniden yapılandırıldı. Meşrutiyetin ilanından sonra (1908) Çiftlikatu Hümayun lağvedilerek hazineye devredilirken, 1915 yılına kadar halka verilmek suretiyle işletilmeye devam edildi. 1915 yılında, halen hara merkezi olan araziye kışlası ve civarındaki 500 dekarlık arazide bir tay deposu kurulmuş ve ilk defa hara ismini aldı. Bu kuruluş 1924 yılında feshedilerek yerine Topçu alayı kurulmuşdu. 1928 yılına kadar hizmetini sürdüren topçu alayı. buradan kaldırıldıktan sonra Doğu ve Orta Anadolu vilayetlerinin, at ıslahı ve aynı zamanda çöl karakterine sahip saf kan Arap atı yetiştirmek, bu suretle memleket atlarının kan değişikliğini sağlamak, aynı zamanda ordunun ihtiyacı olan hafif süvari bineği atı yetiştirmek amacıyla yüksek vekiller heyetinin 29 Temmuz 1928 tarih ve 6943 sayılı kararnamesi ile Sultansuyu Harası kuruldu. 1984 yılında TİGEM bünyesine alınarak faaliyetlerine devam etti.