Van'a Amargo Piyangosu

290 kilometre sınır hattıyla iki ülke arasındaki en önemli noktalardan biri olan Van'da, sınır kapısının modernizasyonun tamamlanamaması, sınır ticaret merkezlerinin aktif hale getirilememesi ve terör gibi nedenlerle İran'ın ekonomik potansiyelinden istediği gibi yararlamayan iş adamları, İran'a yaptırımların kaldırılmasıyla ithalat ve ihracatta çok yüksek rakamlara ulaşabileceklerine inanıyor.

Van'ın, en yakınındaki 500 bin nüfuslu Hoy ve İran'ın en zengin ikinci kenti olan 1 milyon 400 bin nüfuslu Tebriz pazarlarına ulaşılmasının daha kolay olacağını belirten sanayiciler, altyapı eksiklerinin giderilmesiyle ithalat ve ihracatta yeni rekorların kılacağını belirtiyor.

7 milyondan 55 milyona

Van'da, 2004 yılından bu yana ekonomik anlamda önemli gelişmeler yaşandı. Tercihli ticaret anlaşması, sınır ticaret merkezlerinin modernizasyonu gibi projelerle Van'ın 2004 yılında 11 milyon 174 bin dolar olan ithalat rakamları, 2013'te 51 milyon 206 bin dolara kadar yükseldi. Ancak son dönemlerde yaşanan olumsuzluklardan dolayı 2015'te ithalat rakamı 17 milyon 51 bin dolar olarak gerçekleşti. 2004 yılında 7 milyon 662 bin dolar olan ihracat rakamı da 55 milyon 640 bin dolara yükseldi.

İran ile yapılan sınır ticareti kapsamında da 2004'te 93 bin 311 dolar olan ithalat rakamı 2015 yılında 2 milyon 583 bin dolara kadar yükselirken, 2 milyon 318 bin dolar olan ihracat rakamı 11 milyon 640 bin dolara çıktı. 

Van'da 2004-2015 yılları arasında 265 milyon 96 bin dolar ithalat, 256 milyon 557 bin dolarda ihracat gerçekleştirildi. Sınır ticareti kapsamında da İran'a söz konusu dönemde 24 milyon 61 bin dolar ithalat, bu ülkeden de 107 milyon 284 bin dolar ihracat yapıldı.

Vali Taşyapan'dan olumlu açıklama

Van Valisi İbrahim Taşyapan, AA muhabirine, İran ile ilişkiler bakımından Van olarak önemli bir yerde bulunduklarını, sınır kapısı ve demiryolu üzerinden komşu ülkeyle bağlantılarının olduğunu söyledi.

İran ile sınır ticaret merkezlerinin yanı sıra ithalat ve ihracat kapsamında ticaret yapan esnafların bulunduğunu anlatan Taşyapan, "Uygulanan yaptırımlar nedeniyle İran, bazı ürünlerini satamıyordu. Yaptırımların kalkmasıyla İran'la ticaret yapan firmalarımız daha rahatlayacak. Satılamayanlar ürünler satılabilecek. Böylece ilimizdeki firmalar da bu yönde yeni yapılanmaya gidecek. Bunun ilimize kısa ve orta vadede önemli etkisi olacak. İran'dan Nevruz ve diğer dini bayramlarda çok sayıda turist alıyoruz. İran'da ekonominin gelişmesiyle kente gelen turist sayısında da artış olacak ve gelirlerimiz de yükselecek. Her açıdan yaptırımların kalkması önemli bir adım."

2023 vizyonu kapsamında İran ile 30 milyar dolarlık ticaret hacminin hedeflendiğini kaydeden Taşyapan, ambargo ve diğer zor zamanlarında her zaman İran'ın yanında olduklarını ifade etti.

'Pasif kapılar faaliyete geçsin' çağrısı

Van Ticaret ve Sanayi Odası (Van TSO) Başkanı Necdet Takva da Van'ın sınır kenti olması nedeniyle İran'daki gelişmeleri yakından takip ettiklerini belirterek, 290 kilometrelik sınır hattıyla Van'ın, İran'ın batıya açılmasının en önemli kavşağında yer aldığını, bu nedenle ambargoların kaldırılmasının kendilerini yakından ilgilendirdiğini kaydetti.

Van'ın çevresindeki kentleri etkileyen bir konumda olduğunu aktaran Takva, pasif olan sınır kapılarının faaliyete alınarak vizyona uygun şekilde düzenlenmesi gerektiğini söyledi.

'Onlar da bizi istiyor'

Van Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Şemsettin Bozkurt da Van ile İran arasındaki ticaretin en uzun sınır hattına rağmen çok düşük olduğunu, yıllardır bu konuda bekledikleri hedefe ulaşamadıklarını bildirdi.

Sınır kapısının modernizasyonunun tamamlanamaması nedeniyle gidiş gelişlerde sıkıntı yaşadıklarını ifade eden Bozkurt, şunları söyledi:

"Şu anda hafif ticari araçlarla yapılan ticaret ve turizm gelirleri var. Yanı başımızda büyük bir potansiyel var ama bunu değerlendiremiyoruz. Yaptırımların kalkmasıyla İran'da ekonomik anlamda önemli gelişmeler yaşanacak. Bu bize de yansıyacaktır. Çünkü biz nasıl İran'la ticaretimizi geliştirmek istiyorsak, onlar da aynı şekilde bizimle ticaret yapmak istiyor. Bunların yapılabilmesi için altyapı konusundaki eksikliklerin giderilmesi gerekiyor. Bu eksiklikler giderilirse 10 milyon dolar seviyesinde olan ithalat rakamlarımız, 100 milyon dolar seviyesine yükselebilir. Bu da kentimiz için çok önemli."

Yaptırımların kalkmasıyla İranlı iş adamlarının da Van'daki potansiyelden yararlanmak isteyeceğine dikkati çeken Bozkurt, "Ekonomik anlamda gelişme yaşamak istiyorsak özellikle bölgesel anlamda yaşadığımız sıkıntılarımızın giderilmesi gerekir. Bölgede huzur ortamı sağlanırsa özel sektör yatırımları da artacaktır. İran'la ticaretin gelişmesiyle de Van, ekonomide lider konuma gelecektir" dedi.

'En fazla beyin göçü İran'da yaşanıyor'

Yüzüncü Yıl Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Agah Hazır da, ''Ambargo İran'ın dış dünyaya açılamamasına ve ilişkilerini geliştirememesine neden oldu. Bu nedenle dünyada en fazla beyin göçü İran’da yaşanıyor. Biz de buradan yetiştirdiğimiz kalifiye elemanları İran'a göndererek önemli fırsatlar elde edebiliriz. İran'da da yaptırımların kaldırılmasıyla önemli ekonomik gelişmeler yaşanacak ve bu bölgeye de yansıyacak" ifadelerini kullandı.