Organ bağışı ve nakli 8 yılda 5 kat arttı

2008 yılında 1 milyon kişiye 3,4 olarak gerçekleşen kadavra donör (organ bağışçısı) sayısını AB ortalaması olan 17,8'e çıkarmayı hedefleyen Bakanlık, son 6 yılda böbrek, karaciğer, kalp ve akciğer nakli merkezi sayısını da 36'dan 82'ye çıkardı. Bakanlık, geçtiğimiz yıl Türkiye'nin ilk akciğer nakli merkezini de hizmete açtı. 

Sağlık Bakanı Recep Akdağ'ın öncülüğünde bir dizi mevzuat ve eğitim çalışması gerçekleştirilerek, nakil merkezi sayısı artırıldı. 2000-2008 yılları arasında kadavradan yapılan kalp ve karaciğer nakli 5, böbrek nakli ise 4 kat arttı. 

Kadavra donör sayısı da son 8 yılda 5 kat artarak 46'dan 242'ye ulaştı. 

2000-2007 yılları arasında canlıdan yapılan organ nakillerinde de artış oldu. Canlıdan böbrek nakli bu sürede 276'dan 911'e, karaciğer nakli ise 21'den 264'e yükseldi. 2000 yılında 92 olan kadavradan böbrek nakli 2008'de 414'e; karaciğer nakli ise 38'den 209'a çıktı. Bu süre içinde 309 kalp, 329 kalp kapağı, 3 akciğer, 2 kalp ve akciğer, 89 pankreas ve 7 ince bağırsak nakli gerçekleştirildi. 

Nakil merkezlerinin sayısındaki artış, organ bağışı ve naklinin artışındaki en önemle sebepler arasında yer alıyor. 

2002 yılında 17 olan böbrek nakli merkezi 2008 sonunda 41'e, kalp-akciğer nakli merkezi 11'den 16'ya; karaciğer nakli merkezi 8'den 24'e çıkarıldı. 

Bakanlık, geçen yıl Türkiye'nin ilk akciğer nakli merkezini de hizmete açtı. Türkiye'de organ bağışı ve kadavra donör sayısı bazı ülkelerle kıyaslandığında beklenen düzeyin altında. Kadavra donör sayısında AB ortalaması milyon nüfus başına 17,8 iken, Türkiye'de bu oran 2008 yılı için 3,4 olarak gerçekleşti. 

Bakanlık, bu konuda gerek kendi kurum ve kuruluşları aracılığıyla, gerekse sivil toplum örgütleri ve medya ile işbirliği içinde çalışmalarını sürdürerek organ bağışı konusunda toplumun duyarlılığını arttırmayı ve kadavra donör sayısının yükseltilmesini hedefliyor. 

Bu amaçla halkı ve sağlık personelini bilinçlendirmek için eğitim çalışmaları yapılıyor; gazete, televizyon ve radyo programlarında organ nakli hakkında bilgi veriliyor ve herkesin organ bağışında bulunması yönünde açıklamalara ağırlık veriliyor. 

Bakanlık son olarak böbrek bekleyen hastalara daha adaletli, hızlı ve sağlıklı bir şekilde organ dağıtımı yapılması ve daha sağlıklı veri elde edilmesine yönelik olarak ulusal bekleme listesi hazırladı. 

29 Masıy 2008 tarihinde uygulamaya konulan liste ile kadavra böbrek bekleyen tüm hastalar tek havuzda toplandı ve kadavra donörlerden elde edilen böbrek greftleri söz konusu listede yer alan hastaları kapsayan ve bilgisayar ortamında otomatik olarak yapılan puanlama ile saptanan en uygun hastalara naklediliyor.

Sağlık Bakanlığı, organ nakil hizmetleri konusunda 2009 yılında Türkiye'de 'Organ Nakli ve Organ Bağışı Koordinasyon Sisteminin Geliştirilmesi ve Güçlendirilmesi' başlıklı bir AB Projesi hazırlayacak. 

Ulusal böbrek bekleme listesi programının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürüten Bakanlık, karaciğer ve kalp nakli olmak üzere bekleyen hastalar içinde ulusal listeler oluşturmayı planlıyor. 

Bir taraftan organ, doku nakli ve hücresel tedaviler hakkında kanun tasarısı çalışmalarını sürdüren Sağlık Bakanlığı, organ nakli koordinatörlüğü eğitimlerine de ağırlık verecek. 


Yıllar göre organ nakli sayıları şöyle:


Yıllar-Böbrek-Karaciğer-Kalp


2000: 368-59-11

2001: 491-108-27

2002: 550-159-20

2003: 605-174-23

2004: 775-245-33

2005: 926-324-36

2006: 949-319-45

2007: 1310-473-64

2008*: 414-209-50


*2000-2007 yıllarına ilişkin böbrek ve karaciğer nakilleri canlı ve kadavradan alınan nakil sayısını gösterirken, 2008'e ait rakamlar sadece kadavradan alınan organları gösteriyor. 


Yıllara göre kadavra donör, beyin ölümü gerçekleşen kişi sayısı ve organ bağışı kartı verilen kişi sayısı da sırasıyla şöyle: 

2002: 102-148-1073

2003: 105-163-984

2004: 136-220-5062

2005: 153-229-6124

2006: 143-270-9659

2007: 223-594-57085

*2008: 242-712-47462




*2008 yılına ilişkin veriler 9 aylık süreyi kapsıyor.