Ge­çen haf­ta ka­yıt dı­şı ile mü­ca­de­le­nin tüm ka­mu ku­rum ve ku­ru­luş­la­rı­nın gö­re­vi ol­du­ğu­na da­ir ya­zı­mı­zın ya­yım­lan­ma­sı­nın ar­dın­dan gü­zel bir te­sa­düf ola­rak Ma­li­ye Ba­ka­nı­mız Meh­met Şim­şek ta­ra­fın­dan ka­yıt dı­şı ile mü­ca­de­le ey­lem pla­nı açık­lan­dı. Söz ko­nu­su açık­la­ma­da çok önem­li ay­rın­tı­lar bu­lun­mak­tay­dı. Ya­zı­mız­da öne çı­kan iki baş­lık hak­kın­da gö­rüş­le­ri­mi­zi açık­la­ya­ca­ğız.

Ka­yıt dı­şı ne­dir?

Sos­yal Gü­ven­lik Ku­ru­mu­’nun res­mi in­ter­net si­te­sin­de; “Ka­yıt dı­şı is­tih­dam, sos­yal gü­ven­lik açı­sın­dan ni­te­li­ği iti­ba­riy­le ya­sal iş­ler­de ça­lı­şa­rak is­tih­da­ma ka­tı­lan ki­şi­le­rin, ça­lış­ma­la­rı­nın gün ve­ya üc­ret ola­rak il­gi­li ka­mu ku­rum ve ku­ru­luş­la­rı­na hiç bil­di­ril­me­me­si ya da ek­sik bil­di­ril­me­si ola­rak ta­nım­la­na­bi­lir.

3 tür­lü ka­yıt dı­şı ça­lış­ma söz ko­nu­su­dur;

- Ça­lı­şan­la­rın Sos­yal Gü­ven­lik Ku­ru­mu’­na hiç bil­di­ril­me­me­si,

- Ça­lış­ma gün sa­yı­la­rı­nın ek­sik bil­di­ril­me­si,

- Si­gor­ta pri­mi­ne esas ka­zanç tu­tar­la­rı­nın ek­sik bil­di­ril­me­si­dir” ola­rak ta­nım­lan­mış­tır.

An­cak SGK teş­vik ip­ta­lin­de yal­nız­ca ça­lı­şan­la­rın SGK’ya hiç bil­di­ril­me­me­si­ni ka­yıt dı­şı ola­rak ka­bul ede­rek ka­yıt dı­şı ça­lı­şan­la­rın 1 yıl sü­rey­le SGK teş­vik­le­rin­den ya­rar­lan­ma­sı­nı ya­sak­la­mak­ta­dır.

Ma­li­ye Ba­ka­nı­mız ta­ra­fın­dan ya­pı­lan açık­la­ma­da ka­yıt dı­şı iş­çi ça­lış­tı­ran­la­rın mah­ke­me ka­ra­rı ile tes­pit edil­me­si du­ru­mun­da iha­le­le­re gi­riş ya­sa­ğı ge­ti­ri­le­ce­ği be­lir­til­mek­te­dir. 

Ka­yıt dı­şı­nın tam ta­ri­fi ya­pıl­ma­dan uy­gu­la­ma­ya ge­çil­me­si ve si­gor­ta­lı­nın SGK’­ya bil­di­ril­me­si­ne rağ­men ek­sik gün ve ek­sik ka­zanç bil­di­ril­me­si du­ru­mu­nun ka­yıt dı­şı ola­rak ka­bul edi­lip edil­me­ye­ce­ği tar­tış­ma ya­ra­ta­cak­tır. Eğer ek­sik gün ve ek­sik ka­zanç bil­di­ril­me­si du­ru­mu da ka­yıt dı­şı ola­rak ka­bul edi­le­cek­se ki ver­gi baz alı­na­cak­sa ek­sik ka­zanç bil­di­ril­me­si ay­nı za­man­da ver­gi kay­bı­na da ne­den ol­du­ğun­dan Tür­ki­ye­’de iha­le­le­re gi­re­cek fir­ma bul­mak çok zor­la­şa­cak­tır. Çün­kü SGK pri­me esas ka­zanç­la­rı ile il­gi­li ma­ale­sef mev­zu­at­ta hâ­lâ net­leş­me­yen ve fark­lı yo­rum­la­ra gö­re pri­me ta­bi olup ol­ma­dı­ğı tar­tı­şı­lan öde­me­ler bu­lun­mak­ta­dır. Ör­ne­ğin tic­ket ola­rak ya­pı­lan ye­mek yar­dım­la­rı­nı pri­me ta­bi tu­tan mü­fet­tiş­ler bu­lun­ma­sı­na rağ­men birçok fir­ma bu öde­me­yi SGK’ya ka­zanç ola­rak bil­dir­me­mek­te­dir.

Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğı’n­ca ek­sik ka­zanç bil­di­ri­mi­nin ka­yıt dı­şı­lık ka­bul edil­di­ği ka­yıt dı­şı iş­çi ça­lış­tı­ran­la­ra 1 yıl sü­rey­le (bu sü­re he­nüz açık­lan­ma­dı) iha­le­le­re gir­me ya­sa­ğı ge­ti­ril­di­ği­ni ve tic­ket­la­rı pri­me ta­bi tut­ma­yan bir iş­ye­ri­nin mah­ke­me ka­ra­rı ile bu du­ru­mu tes­pit edil­di­ğin­de söz ko­nu­su iş­ve­re­nin 1 yıl iha­le­le­re gir­me­si ya­sak­la­na­cak ve bu şir­ket sü­rek­li ka­mu iha­le­le­ri­ne gi­ren bir fir­ma ise ka­pan­mak zo­run­da ka­lı­na­bi­le­cek­tir.

Ver­gi ve Si­gor­ta Bil­di­rim­le­ri Tek­leş­ti­ri­le­cek

Sos­yal Gü­ven­lik Ku­ru­mu’n­da ça­lış­tı­ğım dö­nem­de ha­zır­la­dı­ğım mü­fet­tiş­lik te­zim­de prim sis­te­min­den Sos­yal Gü­ven­lik Ver­gi­si sis­te­mi­ne ge­çil­me­si ve tek bel­ge ile si­gor­ta­lı­la­rın Ge­lir İda­re­si Baş­kan­lı­ğı­’na bil­di­ril­me­si ge­rek­ti­ği­ni sa­vun­muş­tum. Ar­dın­dan ko­nuy­la il­gi­li yaz­dı­ğım ma­ka­le­ler de­ği­şik mes­lek der­gi­le­rin­de de ya­yın­lan­mış­tı. Ma­li­ye Ba­ka­nı­mız ta­ra­fın­dan muh­ta­sar be­yan­na­me ve ay­lık prim ve hiz­met bel­ge­le­ri­nin bir­leş­ti­ril­me­si uy­gu­la­ma­sı­nı sa­vun­du­ğum Sos­yal Gü­ven­lik Ver­gi­si sis­te­mi­ne ge­çi­şin ayak se­si ol­ma­sı ne­de­ni ile be­ni he­ye­can­lan­dır­dı­ğı­nı mem­nu­ni­yet­le ifa­de et­mek is­te­rim.

Da­ha et­kin bir de­ne­tim, da­ha et­kin bir ka­yıt dı­şı mü­ca­de­le­nin an­cak Ge­lir İda­re-­si’­nin tüm ge­lir­le­ri top­la­yan tek ku­rum ol­ma­sı ile müm­kün ola­ca­ğı­na olan inan­cım tam­dır. Baş­kan­lık sis­te­mi­ne ge­çiş ön­ce­sin­de bu dü­zen­le­me­le­rin ive­di ola­rak ya­pıl­ma­sı ge­rek­ti­ği inan­cın­da­yım. 

Baş­kan­lık sis­te­mi­ne ge­çiş ön­ce­sin­de Cum­hur­baş­ka­nı­mız Sa­yın Re­cep Ta­yip Er­do­ğan ve Baş­ba­ka­nı­mız Sa­yın Ah­met Da­vu­toğ­lu­’n­dan “Baş­kan­lık Sis­te­mi­ne Ge­çiş Ön­ce­si Ka­mu Ku­rum­la­rın­da Ya­pıl­ma­sı Ge­re­ken­le­r” ko­nu­lu bir ey­lem pla­nı baş­lat­ma­la­rı ve ka­mu ku­rum­la­rı­nın da­ha et­kin iş­lem ya­pa­bil­me­le­ri için ne­ler ya­pıl­ma­sı ge­rek­ti­ği ile il­gi­li araş­tır­ma­lar yap­tır­ma­la­rı­nın ül­ke­mi­zin men­fa­ati­ne ola­ca­ğı ka­na­atin­de­yim. Ör­ne­ğin Sos­yal Gü­ven­lik Ver­gi­si sis­te­mi­ne ge­çil­me­si baş­kan­lık sis­te­mi­ne ge­çiş sü­re­cin­de ele alın­ma­sı ge­re­ken en önem­li baş­lık ol­ma­lı­dır.