Türk futbolu dibe vurdu

Açıkçası kulüp takımlarının durumu da millilerden farklı değil. Trabzonspor ile Eskişehirspor, Avrupa’ya erken veda etti. Beşiktaş, vergi ve futbolcu borçlarından dolayı UEFA organizasyonlarına alınmadı. Şampiyonlar Ligi’ne direkt katılan Galatasaray, iki maçını da kaybetti. Fenerbahçe, Devler Ligi’nden elenip Avrupa Ligi’ne geçti. Milyon Euro’luk bütçelere sahip bu kulüplerimizin Avrupa’da beklentilerin uzağında kalması, haliyle A Milli Takım’ı olumsuz etkiledi. Ekonomik açıdan yapılan hatalar, yüksek gelirlere rağmen paranın doğru yönetilememesi de futbolun dibe vurmasına yol açtı.

Küresel ekonomik kriz, birçok alanı olduğu gibi futbol endüstrisini de sarstı. Kulüpler, transfere harcadıkları bütçeyi önceki yıllara oranla, neredeyse yarı yarıya indirdi. Geçen yıl 1 milyar Euro’ya yakın transfer harcaması yapan Real Madrid, Barcelona, İnter, Manchester United, Manchester City, O.Lyon, Milan, Chelsea ve Liverpool, bu yıl önemli tenkisata gitti. ‘Kemer sıkma’ politikasını başarıyla uygulayan Avrupa’nın devleri, hâlâ krizden kurtulamayan ülke ekonomilerinin aksine gelirlerinde artış kaydetti.

Real Madrid, Avrupa’nın zirvesinde
Danışmanlık şirketi Deloitte’un yaptığı ‘2012 Futbol kulüpleri’ raporuna göre 480 milyon Euro geliriyle İspanyol devi Real Madrid Avrupa’da en fazla gelir elde eden futbol kulübü. Bu tablo 7 senedir de değişmiyor. Barcelona ise 450 milyon Euro ile 2. sırada. Bunları 367 milyon Euro ile Manchester United, 321 milyon Euro ile Bayern Münih ve 251 milyon Euro ile Arsenal takip ediyor. Avrupa’nın ilk 20 kulübü, bir önceki yıla göre gelirlerini yüzde 3 artırarak, toplamda 4,4 milyar Euro değere ulaştı. Avrupalı rakiplerinin aksine Türk takımlarında olumsuz bir görüntü hakim. Ekonomik krizden en az etkilenen ülkeler arasında yer alan Türkiye’de kulüpler adeta borç batağında. Son şampiyon Galatasaray’ın piyasaya yaklaşık 393 milyon lira borcu var. Trabzonspor’un 173 milyon, Fenerbahçe’nin 172 milyon lira borcu bulunuyor. Dört büyük kulüp arasında en borçlu takım Beşiktaş. Siyah-Beyazlılar, yaklaşık 428 milyon lira borç yüküyle mücadele ediyor. Bazıları önemsiz görse de finansal durumun uluslararası arenada bir karşılığı var. UEFA Finansal Fair Play uygulaması kapsamında, kulüplere önemli sorumluluklar yüklüyor. Oyuncuların alacağı ücretlerden kulüplerin mali yapılarına kadar birçok konuyu detaylı olarak inceleyen UEFA, bu kriterlere uymayan takımları ya Avrupa kupası maçlarına almıyor ya da mali yapısını düzeltmesi için bir yılı geçmemek kaydıyla ek bir süre veriyor. Tıpkı Beşiktaş’ın ihraç edilmesi örneğinde olduğu gibi.

En ciddi yük, kısa vadeli banka borçları
Kulüplerin en ciddi sorunu yerli ve yabancı bankalara olan borçlar. Borçlarını yapılandıramayan futbol kulübü, bir de faiz yüküyle uğraşmak zorunda kalıyor. Bankalara en fazla borcu olan takım G.Saray. Cim Bom’un 55 milyonu kısa vadeli olmak üzere toplam 150 milyon lira borcu bulunuyor. Bunu, toplam 135 milyon ile Beşiktaş takip ediyor. Siyah-Beyazlı takımın borcunun yüzde 30’a yakını kısa vadeli banka kredilerinden oluşuyor. Trabzonspor’un 9 milyonu kısa vadeli olmak üzere 75 milyon lira borcu bulunurken, Fenerbahçe’nin bankalara borcu 98 milyon lira. Dört büyük takımın sorunlarından biri de yanlış transferler. Yönetimlerin taraftarlara şirin gözükme adına yaptığı yıldız transferler, hem kulüpleri mali anlamda sıkıntıya sokuyor hem de uzun vadeli başarıların önünü tıkıyor. Özellikle dört büyük takım, transferde en fazla hatayı yabancı oyuncu alımında yapıyor. G.Saray, önceki sezon yanlış transferlerden dolayı getirdiği futbolculara yaklaşık 100 milyon Euro ödeme yaptı. Başarısız transferlerin bilançosu Beşiktaş’ta tarihinin en büyük zararına sebep oldu. 2011 sezon sonunda 80 milyon lira zarar açıklayan Kartal, hâlâ bir önceki başkanı Yıldırım Demirören zamanında yapılan hatalı transferlerin bedelini ödüyor.
Görüşler

DERNEKLER YASASI’NDAN KURTULMAMIZ GEREK
Fenerbahçe Başkan Vekili Abdullah Kiğılı: Biz üç ayda bir Futbol Federasyonu’na, onlar da UEFA’ya takımların genel mali durumları ile ilgili olarak rapor sunuyor. UEFA, bu kapsamda ciddi tedbirler almaya başladı. Türkiye’de 3-4 kulüp dışındakiler Dernekler Yasası ile yönetilmeye devam ediyor. Bunun önüne geçilmesi için spor yasasının acilen çıkması gerekiyor. Kulüplerin kendilerini bir üst seviyeye taşıması adına Dernekler Yasası’ndan kurtulmamız lazım. Türk futbolunun bu haliyle dünya markası çıkarması mümkün değil.

SORUNLARIN SEBEBİ KÖTÜ YÖNETİM VE DENETİM EKSİKLİĞİ
Beşiktaş eski yöneticisi İbrahim Altınsay: Futbolda yaşanan sorunun temel sebebi kötü yönetim ve denetim eksikliği. Kulüpler hem mali hem de hukuki olarak gerekli düzeyde denetlenmiyor. Türkiye’de kulüpler Dernekler Yasası ile yönetiliyor. Benzer bir sistem Almanya’da da mevcut. Ancak oralarda hem dernekler hem de şirketler, yaptıkları eylemler karşısında ciddi olarak denetimden geçiyor. Türkiye’de aynı şeyleri söylemek mümkün değil. Çünkü ülkemizde futbol bir rant haline gelmiş durumda.

GELİRLERİN ÜZERİNDE HARCAMA YAPILIYOR
Zaman Gazetesi yazarı Atıf Keçeci: 1980’li yıllarda kulüpler bir yıllık net gelirlerinin yüzde 50’sinden fazlasını transfere ayıramıyordu. Ancak bu durum değişti. Spor kulüpleri ile ilgili olan yasa taslağı bir türlü hazırlanmadı. Bu yasa çıkana kadar da mevcut sistemde devam edecek. Ayrıca takımlar için banka faizleri ve personel giderleri de büyük bir sorun. Temmuz ayında çıkan yeni ticaret kanununa göre şirketlerin yönetimlerine bağımsız üyelerin atanması gerekiyor. Fakat Sermaye Piyasası Kurulu’nun denetimlerde müsamaha göstermesi kulüpler tarafından kullanılıyor.

KULÜPLERİN HALKA ARZI İYİ NİYETLİYDİ AMA YANLIŞTI
Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Vedat Akgiray: Spor kulüplerinin halka açılma yöntemi yanlıştı. Bu yöntem sürdürülebilir değildi. Değerlemelerde kasti hata görmedik. Bulsak olaya el koyardık. Futbol kulüpleri için Kurumsal Yönetim İlkeleri çok önemli. Kulüplerin yönetiminde bağımsız üye olsa bugünkü sorunlar yaşanmazdı. Şirketlerden bilgilendirme konularında hassas olmalarını istiyoruz. Transferlerin şirketlerin mali yapısına olan etkilerini takip ediyoruz. Hedefimiz şirketlerin uluslararası kriterlere uygun olarak mali yapılarını düzenlemeleri.

FUTBOL AŞ’LER İYİ DENETLENMİYOR
Beşiktaş eski mali işler sorumlusu Ertunç Soğancıoğlu: Türkiye’de transfer harcaması ile birlikte oyunculara ödenen ücretler ve sözleşme fesih bedelleri Avrupa standartlarının çok üzerinde. Bu durumda takımların mali yapıları ciddi zarar görüyor. Futbol AŞ’ler de gelir gider dengesi tam olarak sağlayamıyor. Örneğin, derneklerin bütçeleri genel kurulda görüşülürken, futbol AŞ’lerin bütçeleri gündeme getirilmiyor. Bu da takım yöneticilerinin rahatlıkla hareket etmesinin yolunu açıyor. Şayet, takımlarda sorunlar çözülmek isteniyorsa öncelikle bu konu ele alınmalı. ZAMAN