Kinleri, dillerine vuruyor

Adettendir, yeni bir yılı karşılarken geçen yılın muhasebesi yapılır, “değişenler”in çetelesi tutulur. Ya, “değişmeyenler”? örneğin, basının bir bölümüne hakim olan “irtica ve türevleri”ne ilişkin yayınlar gibi. Pek çok gazetenin arşivi bu konuda sıkıcı bir tekdüzeliğe sahip.

* * *

O klasik deyişle “bir yılı daha geride bıraktık.” Bu yıl da medya sürpriz yapmadı ve “irtica” ve ona bağlı olarak kullandığı kelimelerden oluşan bir gündem oluşturdu kendisine yine ağırlıklı biçimde. Bu sahadaki “duyarlılıkları” dikkate alınarak seçilen dört gazetenin; Hürriyet, Milliyet, Akşam ve Vatan’ın arşivlerinde yapılan bir “arama-tarama”, sözkonusu dört gazetenin geçmiş yıllarda olduğu gibi 2007 yılında da o meşhur kelime etrafında fazlasıyla durduklarını gösteriyor. Bu konudaki “asıl membaa” olan Cumhuriyet’e ise abonelik dışında ulaşılamadığı için bakılamadı.

HüRRİYET: 3,5 GüNDE BİR İRTİCA
Hürriyet’in internet sayfasında “irtica” yazıp bir arama yaptığınızda önünüze 1997-2007 arasını kapsayan bin 959 sonuç geliyor. Buna göre, 2007’nin son haftası itibarıyla haber ve yorumlarında 99 defa “irtica” kelimesi geçen Hürriyet’in diğer yılardaki dökümü ise şöyle: 2006 274, 2005 74, 2004 81, 2003 109, 2002 97, 2001 111, 2000 268, 1999 194, 1998 489, 1997 163. “İrticaı” son 10 yılda en fazla kullanan köşe yazarı eski bir Hürriyet’çi olan Emin çölaşan. çölaşan yazılarında tam 116 defa “irtica” kavramına yer vermiş. Onu Bekir Coşkun (81), Oktay Ekşi (63), Ertuğrul özkök (52), Tufan Türenç (49), Sedat Ergin (47) ve Fatih Altaylı (41) izliyor. Yazılarında “irtica” kelimesi geçen diğer bazı köşe yazarları ile sayıları ise şöyle sıralanıyor: özdemir İnce 30, Ahmet Hakan 26, Erman Toroğlu 2, Cengiz çandar 1, İlter Türkmen 1.

Aynı gazetenin “irticacı” dökümüne göre de, bu sıfat 2007 yılında 13 defa, son on yılda ise 248 defa kullanıldı. Bu kategoride Yalçın Bayer 18 sonuçla birinciliği alırken, Emin çölaşan 15, Ahmet Hakan 12, Bekir Coşkun 7 ve Fatih Altaylı 4 kullanımla ilk sıralardaki isimler oldular. “Gerici”nin istimâline gelince; toplamı 729 defa olurken, ilk sıraları paylaşan isimler de diğer kategorilere göre fazlaca değişmedi: Yalçın Bayer 70, Emin çölaşan 53, Hadi Uluengin 40, Oktay Ekşi 32, Cüneyt ülsever 23, özdemir İnce 19, Bekir Coşkun 16. Hürriyet’in son 10 yılda 408 defa kayıtlarında geçen kelime ise “yobaz”. Bu yılın son haftasına kadar 25 defa kayıtlara giren bu kelime, 2000 yılında 65, 1999’da ise 56 kez kullanılmış. İlk üç isim ise Yalçın Bayer (32), Oktay Ekşi (28) ve Bekir Coşkun (24).

YILDA 471 DEFA “TüRBAN”
4 bin 718’lik kayıtla “türban”, Hürriyet’in “irtica ve türevleri” listesinde en ön sırada bulunuyor. AK Parti’nin iktidar geldiği 2002 yılında 305 olan “türban” kelimesi, 2007’de ise patlama yaparak 873’e ulaşıyor. Refahyol Hükümeti döneminde bu kelimenin Hürriyet’te kendisine sadece 31 defa yer bulabilmesi de dikkat çeken bir başka detay. Gazete yazarlarının “türban”a ilişkin skalası ise şöyle: Emin çölaşan 221, Ertuğrul özkök 184, Yalçın Bayer 183, özdemir İnce 136, Bekir Coşkun 113, Ahmet Hakan 98, Tufan Türenç 80, Mehmet Ali Birand 76, Yalçın Doğan 76, Oktay Ekşi 70, Cüneyt ülsever 67, Mehmet Y. Yılmaz 62, Enis Berberoğlu 55,

“İRTİCA, TüRBAN VE YOBAZ” FAVORİ
Hürriyet kadar detaylı “arama” imkânı olmasa da; Milliyet, Vatan ve Akşam’da da “irtica interlandı”ndan kavramlar yine yoğunluklu kullanımlara sahne oluyor. Yazarlara göre arama dökümünün yapılamadığı Milliyet gazetesi sadece 2007 yılına ait verilerindeki 467 kayıtlık “türban” ile dikkat çekiyor. Gazetede yine bu yıl içerisinde “dinci” kelimesi 143, “irtica” 84, “yobaz” 53, “gerici” 43, “dinciler” 23, “yobazlar” 21 ve “gericiler” 6 defa geçiyor. Vatan gazetesinin son üç yılı içine alan arama kayıtlarında da “türban” bin 320 ile birinci sıraya otururken, onu 409 defalık kullanımla “irtica”, 67 kullanımla “yobaz” ve 44 kullanımla da “gerici” takip ediyor. Akşam’da ise “türban” 2000 yılına kadar uzanan bir tarih aralığında 7 bin 535 defa yazılırken, “irtica” bin 800, “gerici” 572, “yobaz” da 387 kez sayfalarda yer almış.

“LAİKLİK”TE AKŞAM BİRİNCİ
“İrticaın” olduğu yerde adeta kaçınılmaz olarak gündeme gelen “laiklik” kavramında da sözkonusu dört gazete ilginç verilere sahipler. Hürriyet, son on yılda “laiklik” kavramını haber ve köşe yazılarında 3 bin 723 kez kullanmış. Burada dikkat çekici olan nokta ise 1997’de 113 olan kayıt sayısının 1998-2002 aralığında ortalama 220’lerde seyredip, AK Parti’nin iktidara gelmesiyle birlikte ise “patlaması”. Buna göre 2003’de bir önceki yıla göre yüzde 25’lik bir artışla 296 olan “laiklik” kullanımı, sonraki yıllarda da şu çizgiyi izliyor: 2004 414, 2005 343, 2006 564, 2007 809. Gazete yazarlarından “laikliği” köşesine taşıyan bazı isimler ile taşıma sayıları da şu şekilde sıralanıyor: özdemir İnce 191, Yalçın Bayer 166, Oktay Ekşi 93, Ertuğrul özkök 71, Emin çölaşan 67, Tufan Türenç 67, Bekir Coşkun 57, Ahmet Hakan 52.

“Laiklik” aramalarında diğer gazetelerden Akşam 2000-2007 aralığında 3 bin 820 sonucu getirirken, Vatan ise son üç yılda 842 haber ve yorumda bu kavramı kullandı. Milliyet de, 2001’den 2007’ye kadar bin 728 defa “laiklik” kelimesini kayıtlara geçirirken, Ocak 2007’den Aralık 2007’e kadar ise tam 533 defa içinde “laiklik” geçen haber ve yoruma sayfalarında yer verdi.

14 GüNDE BİN 630 KEZ “MAHALLE BASKISI”!
çağdaşlaşma, irtica, dinî baskı” ve benzeri kavramlar etrafında türetilen tartışmaların belki de son yıllardaki en medyatik olanı hiç şüphesiz “mahalle baskısı”ydı. Medya Takip Merkezi’nin bu kavramın ilk kez gündeme geldiği Eylül ayında sadece 14 günü kapsayan bir araştırması, “basının ‘mahalle baskısı’ baskısının” hangi boyutlara ulaştığını gösteriyor. Toplam 31 gazetede 630 habere konu olan, 255 de köşe yazarının köşesini işgâl eden “Türkiye Malezya olur mu? / Mahalle baskısı” bağlamındaki tartışma, elde ettiği bu sonuçlarla “farklılığını” ortaya koydu. O dönem için Türkiye’nin “en ciddi” tartışması olan “mahalle baskısı”, 27 Eylül’de ise tavan yapıp, 48 yazarın köşesine “yorum” olarak, 34 ayrı sayfaya da “haber” olarak yansıdı.

OLUMLU SIFATLARDA İSTEKSİZLER
“Yobaz, irtica, gerici” gibi, dini algılamada olumsuz bakış açısını yansıttığı aşikâr olan kavramlarda yüksek rakamlara ulaşan, bu kavramları bazen binlerce kez kullanan gazeteler, dine olumlu en azından nötr yaklaşımı gösteren kavramları ise sayfalarına almakta isteksiz görünüyorlar. Mesela Tufan Türenç, 1997’den bu yana “dindar” kelimesini sadece bir kez yazısında geçirmiş. Son on yılda M. Yakup Yılmaz 5, Oktay Ekşi 8, Bekir Coşkun da 23 defa yazılarında “dindar”a yer vermişler. Yine Hürriyet’in tamamında 4 bin 718’lik “türban”a karşılık “başörtüsü” bin 468 kez kendisine yer bulabilmiş. Olumlu bir niteleme olduğu kuşku götürmez “Müslümanca” ise 10 yıl boyunca yalnızca 13 defa, “mütedeyyin” de 107 defa Hürriyet kayıtlarında yer alıyor. Milliyet’te ise son üç yılda 42 kez “mütedeyyin”, 507 defa “dindar”, 639 defa da “başörtüsü” ibaresi haber ve yorumlarda kullanılmış. Akşam’da son 10 yıldaki “mütedeyyin”in kullanımı ise 148 ile sınırlı kalıyor. Son üç yılda “dindar”ı 112 defa kullanan gazete ise Vatan.

(Murat Unay - habervaktim)