Hürriyet Ve Sözcü'ye Uzun Geldi

Hürriyet ile Söz­cü, Tür­ki­ye Si­vil Top­lum Bir­li­ği­’nin 601 STK adı­na Pa­pa­’ya gön­der­di­ği tep­ki mek­tu­bu­nu “faz­la uzu­n” ge­rek­çe­siy­le, ya­yın­la­mak­tan ka­çın­dı. 

Er­me­ni­le­re soy­kı­rım ya­pıl­dı­ğı­nı sa­vu­nan Pa­pa 1. Fran­ces­co'ya, bu skan­dal ko­nuş­ma­sın­dan ön­ce Tür­ki­ye Si­vil Top­lum Bir­li­ği ta­ra­fın­dan bir uya­rı mek­tu­bu gön­de­ril­miş­ti.

10 Ni­sa­n’­da es­ki ba­kan­lar­dan Sa­di So­mun­cu­oğ­lu­’nun ön­cü­lü­ğün­de bi­ra­ra­ya ge­len 601 STK'yı tem­si­len gön­de­ri­len ta­ri­hi mek­tup­ta, Türk­ler ile Er­me­ni­le­rin ta­rih için­de­ki iliş­ki­le­ri an­la­tıl­dı. Mek­tup­ta Rus­lar ile Er­me­ni­le­rin Türk­le­ri na­sıl öl­dür­dü­ğü de­lil­le­riy­le Pa­pa'ya ak­ta­rıl­dı. ASA­LA te­rö­rü ve Türk dip­lo­mat­la­rı­na dü­zen­le­nen sui­kast­lar ile bir­lik­te Ho­ca­lı Kat­li­amı da mek­tup­ta yer al­dı. Mek­tup­ta, tüm ıs­rar­la­ra rağ­men ha­la Er­me­ni ar­şiv­le­ri­nin açıl­ma­dı­ğı­na ve hu­ku­kî bir me­se­le­nin çö­zü­mü­nün si­ya­si ze­min­ler­de aran­dı­ğı­na dik­kat çe­kil­di. 

UZUN BU­LUP YA­YIN­LA­MA­DI­LAR

Vah­det, söz ko­nu­su mek­tu­bu 23 Ni­san ta­rih­li sa­yı­sın­da ha­ber yap­mış­tı. Lo­go­sun­da “Tür­ki­ye Türk­le­rin­di­r” ya­zan Hür­ri­yet ile va­tan­se­ver­lik ko­nu­sun­da man­gal­da kül bı­rak­ma­yan Söz­cü­’nün, 601 STK adı­na Pa­pa­’ya gön­de­ri­len bu mek­tu­bu ya­yın­la­mak­tan ka­çın­dı­ğı öğ­re­nil­di. Hür­ri­yet ile Söz­cü­’nün ge­rek­çe­si ise “faz­la uzu­n” ol­muş. 

Sa­yın Pa­pa Ce­nap­la­rı;

12 Ni­san 2015 gü­nü Va­ti­kan'da ger­çek­leş­ti­ri­le­cek olan ayin­de ya­pa­ca­ğı­nız ko­nuş­ma­nız­da,  I. Dün­ya Sa­va­şı sı­ra­sın­da ya­şa­nan acı olay­la­ra te­mas edi­le­ce­ği­ni öğ­ren­miş bu­lu­nu­yo­ruz. Za­tı­âli­ni­zin ve Va­ti­kan Dev­le­ti­’nin dün­ya­mız­da­ki te­mel in­san hak­la­rı­na; gü­ven­lik, is­tik­rar ve ba­rı­şa ver­di­ği öne­mi bi­len biz, Si­vil Top­lum Ku­ru­luş­la­rı ola­rak dü­şün­ce­le­ri­mi­zi yük­sek dik­kat­le­ri­ni­ze sun­ma­yı bir gö­rev bi­li­yo­ruz.

TÜRK-ER­ME­Nİ İLİŞ­Kİ­LE­Rİ

Türk­ler­le Er­me­ni­le­rin iliş­ki­le­ri Sel­çuk­lu­la­rın Ana­do­lu­’ya gi­ri­şiy­le baş­la­mış­tır. Er­me­ni ta­rih­çi Ur­fa­lı Ma­te­os, Me­lik­şa­h’­tan bah­se­der­ken: “Sul­ta­nın yü­re­ği, Hı­ris­ti­yan­la­ra kar­şı şef­kat­le do­lu idi. O, geç­ti­ği mem­le­ket­le­rin hal­kı­na bir ba­ba gö­zü ile ba­kı­yor­du. Böy­le­lik­le hiç mu­ha­re­be yap­ma­dan bir­çok eya­let ve şe­hir­le­re hâ­kim ol­du­” ifa­de­si­ni kul­lan­mak­ta­dır.

Os­man­lı Dev­le­ti dö­ne­min­de ise,  Er­me­ni di­nî mer­ke­zi İs­tan­bu­l’­a nak­le­di­le­rek, Fa­tih Sul­tan Meh­met ta­ra­fın­dan 1461’de Er­me­ni Pat­rik­ha­ne­si ku­rul­muş, Er­me­ni­le­re di­nî, hu­ku­kî ve ida­rî ser­best­lik ta­nın­mış­tır. Dev­le­t’­e sa­mi­mi ola­rak bağ­lan­dı­ğı gö­rü­len Er­me­ni­le­re du­yu­lan yük­sek gü­ven do­la­yı­sıy­la “sa­dık te­ba­a” sta­tü­sü ve­ril­miş ve Er­me­ni­ler as­ker­lik­ten mu­af tu­tul­muş­lar­dır.  Bu­nun ge­re­ği ola­rak, dev­let hiz­met­le­rin­de Er­me­ni­le­re en yük­sek mev­ki­ler­de gö­rev­ler ve­ril­miş­tir. Bu çer­çe­ve­de,  22 ba­kan, 33 mil­let­ve­kil­li, 29 pa­şa, 7 bü­yü­kel­çi, 11 baş­kon­so­los, 11 üni­ver­si­te öğ­re­tim üye­si ve 41 üst dü­zey me­mur iş­ba­şı­na gel­miş­tir. Bu kap­sam­da Os­man­lı Mec­li­si 1. Mec­li­s’­te 10, 2. Mec­li­s’­te 11 Er­me­ni mil­let­ve­ki­li gö­rev al­mış­tır. Ta­rih­te em­sa­li pek gö­rül­me­yen, 8-9 asır sü­ren bir kar­deş­lik,  hu­zur ve ba­rış ya­şan­mış­tır. 

ER­ME­Nİ İS­YAN­LA­RI VE GÖÇ 

Da­ha son­ra Os­man­lı Dev­le­ti­’nin za­yıf­la­mak­ta ol­du­ğu­nu gö­ren, dev­rin ba­zı em­per­yal güç­ler, ül­ke­yi pay­laş­mak ama­cıy­la, Er­me­ni yurt­taş­la­rı­mı­zı kul­lan­ma­yı plan­la­mış­lar­dır. Bu­nun için, ön­ce­den kış­kır­ta­rak eğit­tik­le­ri Er­me­ni­le­ri, “Si­ze iki de­niz ara­sın­da dev­let kur­du­ra­ca­ğı­z” vaa­diy­le, ma­ale­sef al­dat­mış­lar­dır. Böy­le­ce I. Dün­ya Har­bi­’n­de Os­man­lı Dev­le­ti 8 ay­rı cep­he­de sa­va­şır­ken, cep­he­de­ki bir kı­sım Er­me­ni­ler si­lah­la­rıy­la bir­lik­te or­du­dan fi­rar ede­rek, ken­di dev­let­le­riy­le sa­vaş­mak üze­re Rus or­du­su­na ka­tıl­mış­lar­dır. Bir kıs­mı da si­lah­lı çe­te­ler ha­lin­de, Türk şe­hir ve köy­le­rin­de, sa­yı­la­rı yüz bin­ler­le ifa­de edi­len si­vil kat­li­amı baş­lat­mış­lar­dır.  As­ke­ri de­po­lar ya­kıl­mış, ik­mal yol­la­rı ke­sil­miş, Er­me­ni fı­rın­cı­la­rın yap­tık­la­rı ek­mek­ler­le Os­man­lı as­ker­le­ri ze­hir­len­miş ve or­du­la­rı­mız cep­he­de sa­va­şa­ma­ya­cak du­ru­ma dü­şü­rül­müş­tür. 

Os­man­lı Dev­le­ti, bu is­yan­cı çe­te­le­ri cay­dır­mak üze­re bir­çok top­lan­tı­lar yap­mış, na­si­hat he­yet­le­ri gön­der­miş, an­cak so­nuç ala­ma­mış­tır. Bu­nun üze­ri­ne 24 Ni­san 1915’te Er­me­ni Ko­mi­te Mer­kez­le­ri­ni ka­pa­ta­rak 235 ko­mi­te li­de­ri­ni tu­tuk­la­mış,  an­cak bu ted­bir de ne­ti­ce ver­me­miş­tir. Bu­nun üze­ri­ne iş­bir­lik­çi, is­yan­cı ve kat­li­am­cı­la­rın sa­vaş böl­ge­le­rin­den uzak­laş­tı­rıl­ma­sı­na ka­rar ve­ril­miş­tir.  Bu ka­ra­rın ic­ra­sı için, her tür­lü ay­rın­tı­yı dik­ka­te alan  “sevk-i is­kâ­n” (Göç ve yer­leş­tir­me) ka­rar­na­me­si çı­ka­rıl­mış­tır. Bu­na gö­re is­yan­cı Er­me­ni un­sur­la­rı, Dev­le­tin Su­ri­ye ve Mu­sul gi­bi vi­la­yet­le­ri­ne ta­şın­mış­tır.  Bü­yük güç­lük ve sı­kın­tı­lar için­de ger­çek­leş­ti­ri­len bu ted­bir ke­sin so­nuç ver­miş,  yay­gın kat­li­am­lar dur­du­rul­muş,  düş­man­la iş­bir­li­ği­nin önü­ne ge­çil­miş­tir. Böy­le­ce “zo­run­lu gö­çü­n” ne ka­dar hak­lı ve za­ru­ri ol­du­ğu or­ta­ya çık­mış­tır.

An­cak, Bol­şe­vik ih­ti­lâ­lin­den son­ra Rus or­du­su­nun iş­gal et­ti­ği böl­ge­le­ri bo­şalt­ma­sı­nı ve Türk or­du­su­nun Mon­dros Mü­ta­re­ke­sin­de­ki sı­nır­la­ra çe­kil­me­si­ni fır­sat bi­len Er­me­ni­ler, Do­ğu Ana­do­lu­’da tek­rar kat­li­ama baş­la­ya­rak sa­vun­ma­sız yüz bin­ler­ce Tür­k’­ü kat­let­miş­ler­dir. 

O ta­rih­te Su­ri­ye, Fi­lis­tin de dâ­hil bü­tün Os­man­lı coğ­raf­ya­sın­da 1.294.851 Er­me­ni, Ana­do­lu­’da ise 736.000 Er­me­ni ya­şa­mak­tay­dı. Bun­lar­dan sa­de­ce Ana­do­lu­’da ya­şa­yan Er­me­ni­ler­den 438.758’i zo­run­lu gö­çe ta­bi tu­tul­muş, Ka­to­lik ve Pro­tes­tan Er­me­ni­ler ile ka­mu gö­rev­le­rin­de ça­lı­şan Er­me­ni­ler ve is­yan et­me­yen Er­me­ni­ler yer­le­rin­de bı­ra­kıl­mış­tır.  Gö­çe ta­bi tu­tu­lan­la­rın ise da­ha son­ra yer­le­ri­ne dön­me­le­ri­ne izin ve­ril­miş­tir.

AB­D’­nin Mer­sin Kon­so­lo­su Ed­ward I. Na­tan, 30 Ağus­tos 1915’te AB­D’­nin İs­tan­bul Bü­yü­kel­çi­si’­ne gön­der­di­ği ra­por­da: Er­me­ni­le­rin Ada­na­’dan iti­ba­ren bi­let ala­rak tren­le se­ya­hat et­tik­le­ri­ni, hü­kü­me­tin bu işi son de­re­ce in­ti­zam­lı bir şe­kil­de ida­re et­mek­te ol­du­ğu­nu, şid­de­te ve in­ti­zam­sız­lı­ğa yer ver­me­di­ği­ni, göç­men­le­re ye­te­ri ka­dar bi­let sağ­la­dı­ğı­nı, muh­taç olan­la­ra yar­dım­da bu­lun­du­ğu­nu­” be­lirt­mek­te­dir. Kon­so­los,  11 Ey­lül 1915 ta­rih­li ra­po­run­da ise: “Şa­m’­da­ki kamp­ta has­ta­lar için bir has­ta­ne oluş­tu­rul­du­ğu­nu ve zi­ya­re­ti sı­ra­sın­da 50 has­ta­nın te­da­vi edil­di­ği­ni biz­zat gör­dü­ğü­nü, kamp­ta ölen ol­ma­dı­ğı­nı ve hü­kü­me­tin bü­tün sür­gün­le­re yi­ye­cek da­ğıt­tı­ğı­nı­“ ra­por et­miş­tir. 

Ha­le­p’­te­ki Ame­ri­kan kon­so­lo­su Jack­son ise 3 Şu­bat 1916 ta­rih­li sür­gün edi­len­ler lis­te­sin­de 486.000 Er­me­ni­’nin bu­lun­du­ğu­nu, 8 Şu­bat 1916 ta­rih­li ra­po­run­da ise göç böl­ge­sin­de 500.000 ci­va­rın­da sür­gün Er­me­ni bu­lun­du­ğu­nu, ra­por et­miş­tir.  Söz ko­nu­su ra­por göç et­ti­ri­len Er­me­ni­le­rin bü­yük bö­lü­mü­nün göç yer­le­ri­ne ulaş­tı­ğı­nı gös­ter­mek­te­dir. 

KAT­LE­Dİ­LEN TÜRK­LER

Ame­ri­kan ta­rih­çi­si Prof. Dr. Jus­tin McCart­hy’­nin tes­pit­le­ri­ne gö­re 1912-1922 yıl­la­rı ara­sın­da Tür­ki­ye­’nin yal­nız­ca do­ğu vi­la­yet­le­rin­de 1.189.132, Trans­kaf­kas­ya­’da ise 413.000 Türk ve Müs­lü­man, Er­me­ni­ler ve Rus­lar ta­ra­fın­dan kat­le­dil­miş olup, kat­le­di­len Türk ve Müs­lü­man­la­rın top­lam sa­yı­sı 1.602. 132 ki­şi­dir.  Bun­la­rın ya­nı sı­ra Er­me­ni­le­rin ön­cü­lük et­ti­ği Rus or­du­su­nun is­ti­la­sı­na uğ­ra­yan vi­la­yet­ler­den 1.604.031 Türk ve Müs­lü­man (göç et­ti­ri­len Er­me­ni­le­rin 3,5 ka­tı) top­rak­la­rı­nı terk ede­rek göç et­mek zo­run­da kal­mış ve bun­la­rın 2/3’ü (1.000.000 Türk ve Müs­lü­man) yol­lar­da ha­ya­tı­nı kay­bet­miş­tir. Bu mik­ta­ra bu­lun­duk­la­rı böl­ge­ler­de Rus ve Er­me­ni­ler ta­ra­fın­dan kat­le­di­len­ler de ek­len­di­ğin­de kat­le­di­len Türk ve Müs­lü­man­la­rın sa­yı­sı 2.000.000’u aş­mak­ta­dır. 1. Dün­ya Har­bi­’n­de göç­ler­den son­ra 280.000 Er­me­ni­’nin Ana­do­lu­’da kal­dı­ğı, di­ğer­le­ri­nin göç yer­le­ri­ne ulaş­tı­ğı, bu­na kar­şı­lık Rus ve Er­me­ni sal­dı­rı­la­rı so­nu­cu 2.400.000 Türk ve Müs­lü­ma­n’­ın ha­ya­tı­nı kay­bet­ti­ği, ABD Baş­ka­nı Ro­nald Re­aga­n’­ın Hu­kuk Da­nış­ma­nı Bru­ce Fe­in ta­ra­fın­dan da açık­lan­mış­tır.

Bu ger­çek­ler or­ta­day­ken Türk­le­rin, Er­me­ni­le­ri soy­kı­rı­ma uğ­rat­tı­ğı id­di­ala­rı­na özel­lik­le Pa­pa­lık ma­ka­mı­nın des­tek ol­ma­ma­sı­nı ve adil dav­ran­ma­sı­nı bek­le­mek tüm Müs­lü­man­la­rın or­tak bek­len­ti­si­dir. 

ER­ME­Nİ­LE­RİN HO­CA­LI KAT­Lİ­AMI

Türk kat­li­amı­nı yir­min­ci yüz­yı­lın son çey­re­ğin­de de sür­dü­ren Er­me­ni­ler, 26 Şu­bat 1992’de Rus 366. Mo­to­ri­ze Ala­yı­’nın des­te­ğin­de Azer­bay­ca­n’­ın Ho­ca­lı böl­ge­si­ne sal­dır­mış ve Ho­ca­lı­’da 63’ü ço­cuk, 106’sı ka­dın ve 70’i yaş­lı ol­mak üze­re 613 Tür­k’­ü hun­har­ca kat­let­miş, 487 ki­şi­yi ağır ya­ra­la­mış,  1.275 Tür­k’­ü esir al­mış ve Ka­ra­bağ ile bir­lik­te Azer­bay­ca­n’­a ait ye­di böl­ge­yi iş­gal et­miş­tir. Er­me­nis­tan, BM Gü­ven­lik Kon­se­yi­’nin ka­rar­la­rı­na rağ­men Azer­bay­can top­ra­ğı­nın iş­ga­li­ni sür­dür­mek­te­dir. İş­gal edi­len böl­ge­ler­de­ki top­rak­la­rı­nı bı­ra­ka­rak kaç­mak zo­run­da ka­lan 1.000.000’dan faz­la Türk ha­len göç­men ça­dır­la­rın­da ya­şa­mak­ta­dır.

Er­me­nis­tan, 23 yıl­dır Azer­bay­can top­rak­la­rı­nın % 20’si­ni iş­gal al­tın­da tut­mak­ta­dır. Hiç­bir Tür­kün ya­şa­ma­dı­ğı iş­gal böl­ge­sin­de, AGİT ra­po­ru­na gö­re et­nik te­miz­lik ya­pıl­dı­ğı an­la­şıl­mak­ta­dır.  Bü­tün bu tes­pit­ler ve ya­şa­nan fa­ci­alar ko­nu­sun­da Er­me­nis­tan her­han­gi bir açık­la­ma ya­pa­mı­yor. Bu ne­den­le Muh­te­rem Pa­pa­lık ma­ka­mı­nın bu du­ru­mu dik­ka­te ala­rak, Er­me­nis­ta­n’­a des­tek an­la­mı­na ge­le­bi­le­cek ifa­de­ler­den iti­na ile ka­çı­na­ca­ğı­nı dü­şün­mek­te­yiz.

OS­MAN­LI DEV­LE­Tİ VE PA­PA­LIK

Su­ri­ye­’de zo­run­lu gö­çe ta­bi tu­tu­lan Er­me­ni­ler için, o dö­nem­de Os­man­lı Dev­le­ti­’nin 4. Or­du Ko­mu­ta­nı olan Ce­mal Pa­şa­’nın al­dı­ğı in­sa­ni ted­bir­ler­den Su­ri­ye­’de bu­lu­nan ya­ban­cı mis­yon şef­le­ri ta­ra­fın­dan öv­güy­le söz edil­mek­te­dir. Bü­yük bir kıt­lık ya­şa­nan bu dö­nem­de, hem göç et­ti­ri­len Er­me­ni­le­rin hem de böl­ge­nin Hı­ris­ti­yan hal­kı­nın ve hat­ta müt­te­fik ve ta­raf­sız Dev­let­le­ri­nin dip­lo­ma­tik mis­yon­la­rı­nın ia­şe­le­ri Os­man­lı 4. Or­du­’nun yi­ye­cek am­bar­la­rın­dan kar­şı­lan­mış­tır. Ay­rı­ca has­ta ve ba­kı­ma muh­taç Er­me­ni­ler için baş­he­kim­lik­le­ri­ne Er­me­ni dok­tor­la­rın atan­dı­ğı çok sa­yı­da has­ta­ne ku­rul­muş­tur. 

Bu dö­nem­de İn­gi­liz ve Fran­sız do­nan­ma­la­rı ta­ra­fın­dan Su­ri­ye ve Lüb­na­n’­a uy­gu­la­nan de­niz ab­lu­ka­sı ne­de­niy­le ço­ğun­lu­ğu Hı­ris­ti­yan olan böl­ge hal­kı ara­sın­da aç­lık­tan ölüm­ler mey­da­na gel­me­si üze­ri­ne, 4. Or­du Ko­mu­ta­nı Ce­mal Pa­şa ta­ra­fın­dan Ma­ru­ni Pat­ri­ği­ne yaz­dı­rı­lan mek­tup­la Pa­pa­lık ma­ka­mın­dan si­vil Hı­ris­ti­yan hal­ka ABD ve İs­pan­ya ta­ra­fın­dan yar­dım için gı­da ve tıb­bi mal­ze­me gön­de­ril­me­si ko­nu­sun­da ara­cı­lık yap­ma­sı ri­ca edil­miş ve bu ri­ca üze­ri­ne ABD ve İs­pan­ya ta­ra­fın­dan gön­de­ri­len ge­mi­le­rin Bey­ru­t’­a çık­ma­sı İn­gi­liz ve Fran­sız­lar ta­ra­fın­dan ön­len­miş­tir. Ay­rı­ca İn­gi­liz ve Fran­sız­lar Ce­mal Pa­şa'nın Bey­rut ve Lüb­nan hal­kı­nın ia­şe­si için Su­ri­ye'nin di­ğer sa­hil­le­rin­den ge­tirt­ti­ği er­za­kı ta­şı­yan ge­mi­le­ri de ba­tır­mış­lar­dır.

Ce­mal Pa­şa, İn­gi­liz ve Fran­sız­la­rın ab­lu­ka­yı kal­dır­ma­la­rı­nın ve ge­len yar­dım mal­ze­me­le­ri­nin Hı­ris­ti­yan hal­ka Bey­ru­t’­ta­ki ABD kon­so­lo­su­nun da­ğıt­ma­sı­nın sağ­lan­ma­sı ko­nu­sun­da AB­D’­nin Su­ri­ye Bü­yü­kel­çi­si­nin İn­gi­liz ve Fran­sız hü­kü­met­le­ri nez­din­de gi­ri­şim­de bu­lun­ma­sı­nı ta­lep et­miş,  an­cak AB­D’­nin Su­ri­ye­’de­ki bü­yü­kel­çi­si bu ko­nu­da yar­dım­da bu­lun­ma­yı red­det­miş­tir.  

4. Or­du Ko­mu­ta­nı Ce­mal Pa­şa­’nın ri­ca­sı üze­ri­ne Ma­ru­ni Pat­ri­ği­’nin Pa­pa­lık ma­ka­mı­na gön­der­di­ği mek­tu­ba Pa­pa ta­ra­fın­dan ve­ri­len ce­vap ay­nen şöy­le­dir: “Pa­pa Su­ri­ye Hı­ris­ti­yan­la­rı­nı unut­ma­mış­tır ve unut­ma­ya­cak­tır. Ken­di­si, söz ko­nu­su ki­şi­le­re yar­dım ama­cıy­la ve sı­kın­tı­la­rı ha­fif­le­te­cek er­zak yar­dı­mı gön­de­re­bil­mek için İti­laf Dev­let­le­ri­’n­den de­fa­lar­ca izin is­te­miş, an­cak İn­gil­te­re Pa­pa­’nın is­te­ği­ne sü­rek­li ola­rak kar­şı çık­mış­tır. Bu se­bep­le İn­gil­te­re­’nin söz ko­nu­su uy­gu­la­ma­sı yü­zün­den Pa­pa­’nın mu­kad­des kalp­le­ri ya­ra­lan­mış du­rum­da­dır. Do­ğu­’da­ki Hı­ris­ti­yan­lar Pa­pa­’nın ken­di­le­ri­ni ih­mal et­me­di­ği­ni gün ge­lip an­la­ya­cak­lar­dı­r”.   

Bu dö­nem­de sa­vaş­mak­ta olan ken­di or­du­su­nu bi­le bes­le­mek­te ye­ter­siz ka­lan Os­man­lı Dev­le­ti­’nin 4. Or­du­su, İti­laf dev­let­le­ri­nin am­bar­go­su ne­de­niy­le aç­lık­tan kı­rı­lan Ma­ru­ni­le­re 300.000 kg. er­zak, ay­rı­ca pa­ra; Rum ce­ma­ati­ne 300.000 kg buğ­day, 400.000 Frank pa­ra; Er­me­ni ce­ma­ati­ne ve Er­me­ni göç­men­le­re ise 100.000 kg. buğ­day ve 80.000 Frank pa­ra yar­dı­mı yap­mış­tır.          

ASA­LA TE­RÖ­RÜ VE SUİ­KAST­LER

Ya­şa­nan bun­ca acı­la­ra rağ­men, 1920 Güm­rü ve Mos­ko­va ile 1921 Kars An­laş­ma­la­rı ya­pı­la­rak sı­nır­lar be­lir­len­miş ve ba­rış sağ­lan­mış­tır. Bu 3 Ant­laş­ma­dan son­ra 1923 Lo­zan Ant­laş­ma­sı ile de be­lir­le­nen bu sı­nır­lar ve sağ­la­nan ba­rış te­yit edil­miş­tir.  Ara­dan 50 yıl gi­bi uzun bir za­man geç­ti­ği hal­de, ASA­LA te­rör ör­gü­tü Türk­le­re kar­şı te­rör ve kat­li­amı ye­ni­den baş­lat­mış­tır.  1973 ile 1984 yıl­la­rı ara­sın­da, ba­tı­lı 21 ül­ke­nin 38 şeh­rin­de ger­çek­leş­ti­ri­len 110 te­rör sal­dı­rı­sın­da, Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti­’nin dış tem­sil­ci­lik­le­rin­de ça­lı­şan 42 Türk dip­lo­ma­tı kat­le­dil­miş ve 15 Türk ve 66 ya­ban­cı ya­ra­lan­mış­tır. Tür­ki­ye ASA­LA­’yı çö­ker­tin­ce gö­rev, ele­baş­la­rı­nın ço­ğu­nun Er­me­ni­ler­den oluş­tu­ğu bi­li­nen PKK’­ya dev­re­dil­miş­tir. Bu kan­lı sal­dır­lar gös­ter­miş­tir ki, sö­mür­ge­ci­le­rin al­dat­tı­ğı Er­me­ni kim­li­ğin­de, müt­hiş bir de­ği­şim ya­şan­mış­tır. Bu­na gö­re,  ye­ni kim­lik Tür­k’­e kar­şı du­yu­lan “kin ve nef­re­t”­ten iba­ret ol­muş­tur.  Ye­ti­şen ye­ni ne­sil­le­re de aşı­la­nan bu kim­li­ğin ilk önem­li ema­re­si, 1973-85 ASA­LA te­rö­rü ile 1992’de Ka­ra­ba­ğ’­da ma­sum si­vil­le­re kar­şı hun­har­ca uy­gu­la­nan kat­li­am ve  “Ho­ca­lı soy­kı­rı­mı­” nda gö­rül­müş­tür.

TÜRK DÜŞMANI NESİL YETİŞTİRİYORLAR

Er­me­ni­ler ger­çek­le­ri çar­pıt­mak­la ye­tin­me­mek­te ve ye­ni ne­sil­le­ri­ni de Türk düş­ma­nı ola­rak ye­tiş­tir­mek­te­dir.  5 ya­şın­dan iti­ba­ren Er­me­ni ço­cuk­la­rı Eri­va­n’­da­ki söz­de soy­kı­rım mü­ze­si­ne gö­tü­rü­le­rek sah­te bel­ge­ler­le, sah­te re­sim­ler­le ve gör­sel-işit­sel efekt­ler­le be­yin­le­ri yı­kan­ma­ya ça­lı­şıl­mak­ta­dır.

Tür­ki­ye, Bir­leş­miş Mil­let­le­r’­in “Irk Ay­rım­cı­lı­ğı­nın Or­ta­dan Kal­dı­rıl­ma­sı Ko­mi­te­si­nin ça­lış­ma­la­rı kap­sa­mın­da nef­ret söy­lem­le­ri­nin dur­du­rul­ma­sı ka­rar­la­rı­na­” ve UNES­CO­’nun “ö­te­ki ulus­la­ra ve­ya bel­li grup­la­ra kar­şı ön­yar­gı­la­rı ve kli­şe­le­ri ayık­la­mak üze­re be­lir­le­di­ği kri­ter­le­re­” uya­rak ta­ma­men hak­lı ol­du­ğu ko­nu­lar­da bi­le di­ğer ül­ke ve mil­let­le­ri in­ci­te­bi­le­cek ifa­de­le­ri ders ki­tap­la­rın­dan çı­kart­mış­tır. Er­me­ni ders ki­tap­la­rı ise BM ka­rar­la­rı­na ay­kı­rı ola­rak, Türk­le­re kar­şı asıl­sız id­di­ala­rın ya­nı sı­ra bir­çok kü­für, ha­ka­ret ve nef­ret söy­lem­le­ri ile do­lu­dur. Tür­ki­ye­’ye dost ol­du­ğu­nu söy­le­yen ül­ke­le­rin, Ulus­la­ra­ra­sı Ada­let Di­va­nı­’nın “zo­run­lu gö­çün soy­kı­rım ola­rak ka­bul edi­le­me­ye­ce­ği­” ka­ra­rı­na ay­kı­rı ola­rak, Er­me­ni ders ki­tap­la­rın­da­ki asıl­sız id­di­a ve ha­ka­ret­le­ri ken­di ders ki­tap­la­rı­na al­ma­la­rı ulus­la­ra­ra­sı hu­ku­ka ve 1998 ta­rih­li “İn­san­lı­ğa Kar­şı İş­le­nen Suç­lar Söz­leş­me­si­”ne ay­kı­rı­dır.      

Bü­tün bu ger­çek­ler, ya­ban­cı ta­rih ve bi­lim adam­la­rı ta­ra­fın­dan da ka­bul edil­di­ği hal­de, ta­ri­hi bo­yun­ca mert­li­ği, dü­rüst­lü­ğü, mer­ha­me­ti ve sa­vaş ah­la­kı düş­man­la­rı ta­ra­fın­dan bi­le ka­bul ve tak­dir edi­len asil Türk mil­le­ti­nin soy­kı­rım­la suç­lan­ma­sı ve Er­me­nis­tan ve Di­as­po­ra­’nın bu suç­la­ma­lar­da Hı­ris­ti­yan di­ni­ni ve Pa­pa­lık ma­ka­mı­nın nü­fu­zu­nu kul­lan­ma­ya yel­ten­me­si, Türk mil­le­ti ta­ra­fın­dan üzün­tüy­le iz­len­mek­te­dir.

Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti­’n­de ya­şa­yan Müs­lü­man, Hı­ris­ti­yan ve Mu­se­vi din­le­ri­ne men­sup halk­la­rın Pa­pa Ce­nap­la­rın­dan bek­len­ti­si şu­dur: 100 yıl ön­ce, I. Dün­ya Har­bi’n­de, ön­ce­si ve son­ra­sın­da ya­şa­nan acı­la­rın da­yan­dı­ğı ger­çek­le­rin or­ta­ya çı­ka­rıl­ma­sı için Sa­yın Pa­pa 1. Fran­cis­cu­s’­nun 12 Ni­san gü­nü Va­ti­ka­n’­da ya­pa­ca­ğı ta­ri­hi ko­nuş­ma­da;

- Bü­tün ül­ke­ler ar­şiv­le­ri­ni aç­tı­ğı hal­de, ha­la ka­pa­lı olan Er­me­ni­le­rin Bos­to­n’­da­ki ar­şiv­le­ri­ni araş­tır­ma­la­ra aç­ma­la­rı­nın şart ol­du­ğu,

- Bu­gü­ne ka­dar bu me­se­le­de, do­lay­lı ve­ya ya­kın­dan il­gi­li ola­rak ve­ril­miş olan, ül­ke mah­ke­me­le­ri ka­rar­la­rı ile Ulus­la­ra­ra­sı Ada­let Di­va­nı­’nın ve Av­ru­pa İn­san Hak­la­rı Mah­ke­me­si­’nin ka­rar­la­rı­nın mut­la­ka dik­ka­te alın­ma­sı; özel­lik­le de, sa­va­şın he­men bi­ti­min­de İn­gil­te­re Kra­li­yet Baş­sav­cı­lı­ğı­nın, ar­şiv­ler­de­ki her tür­lü bil­gi ve bel­ge­le­ri top­la­ya­rak yap­tı­ğı in­ce­le­me so­nu­cun­da, Mal­ta Ada­sı­na ge­ti­ril­miş olan üst dü­zey Os­man­lı dev­let adam­la­rı­nı suç­la­ya­cak de­lil ol­ma­dı­ğı ge­rek­çe­siy­le da­va açı­la­ma­ya­ca­ğı­nı be­lir­te­rek, tu­tuk­lu­la­rı ser­best bı­rak­tı­ğı,

- Er­me­nis­ta­n’­ın ulus­la­ra­ra­sı hu­ku­ka ay­kı­rı ola­rak Azer­bay­can top­rak­la­rı­nı 23 yıl­dır ne­den iş­gal al­tın­da tut­tu­ğu­nu ve et­nik te­miz­lik yap­tı­ğı­nı; Ho­ca­lı­’da sa­vun­ma­sız ma­sum si­vil ki­şi­le­ri ni­çin kat­let­ti­ği­ni izah et­mek zo­run­da ol­du­ğu,

- Er­me­nis­tan ile Di­as­po­ra­’nın, hu­ku­kî bir me­se­le­nin çö­zü­mü­nü si­ya­si ze­min­ler­de ara­ma­la­rı­nın; ba­rış, gü­ven­lik ve is­tik­ra­ra za­rar ver­di­ği; ger­gin­lik, nef­ret ve in­ti­kam duy­gu­la­rı­nı bes­le­mek­ten baş­ka bir so­nuç ver­me­di­ği dik­ka­te alı­na­rak, bu yan­lış ve teh­li­ke­li po­li­ti­ka­dan vaz­geç­me­si,

- Bu ger­çek­ler kar­şı­sın­da me­se­le­nin, ku­ru­la­cak olan bir or­tak ta­rih­çi­ler ko­mis­yo­nun­da ele alın­ma­sı ge­rek­ti­ği, ka­rar­lı bir şe­kil­de ha­tır­la­tıl­ma­sı hu­sus­la­rı­nı yük­sek tak­dir­le­ri­ne su­na­rız.

- Ada­le­te ulaş­mak için ta­raf­la­rın, bu araş­tır­ma­la­rın so­nu­cu­nu sa­bır­la bek­le­mek­ten baş­ka­ca bir ça­re­le­ri­nin ol­ma­dı­ğı; güç­lü bir şe­kil­de ifa­de edil­di­ğin­de, ba­rış or­ta­mı­nın te­si­si­ne önem­li öl­çü­de hiz­met sağ­la­ya­ca­ğı­nı dü­şün­mek­te­yiz. Yi­ne,  her ih­ti­la­fın çö­zü­mün­de, ada­le­tin esas ol­du­ğu­nu en iyi şe­kil­de bil­di­ği­ne inan­dı­ğı­mız Pa­pa­lık ma­ka­mı­nın ta­raf­la­ra eşit me­sa­fe­de dur­ma­sı­nın bü­yük önem ta­şı­dı­ğı ma­lum­la­rı­dır. Esa­sen in­san­lık vic­da­nı ma­ka­mı­nız­dan bu­nu bek­le­mek­te­dir. Pa­pa Ce­nap­la­rı­nın ta­kı­na­ca­ğı adil ve ta­raf­sız tu­tu­mun, in­san­lık ale­mi­ni önem­li öl­çü­de et­ki­le­ye­ce­ği ve dün­ya ba­rı­şı­na kat­kı­da bu­lu­na­ca­ğı­nı dü­şün­mek­te­yiz.

Bu duy­gu ve dü­şün­ce­le­ri­mi­zi, di­ya­log ve çö­zü­me yar­dım­cı ola­ca­ğı inan­cıy­la yük­sek tak­dir­le­ri­ne su­na­rız.

Vahdet Gazetesi