Türkiye'den kritik adım

Türkiye, teröristlerin iadesi konusunda Belçika ve Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkelerinin sığındığı "siyasi suç" kılıfını mevzuatından çıkarıyor.

Türkiye yeni düzenlemeyle, yazdıklarıyla terör çağrısı yapan bir kişiyi bile sırf eyleme katılmadığı gerekçesiyle iade etmemezlik yapmayacak. Adalet Bakanlığı'nca hazırlanarak önceki gün Meclis'e gönderilen "Cezai Konularda Adli İşbirliği Kanunu Tasarısı"nda, son günlerdeki "terör tanımının yeniden yapılmasının gerekliliği" tartışmasını da yakından ilgilendiren önemli bir düzenleme yer aldı.

EYLEMLERİNE BAKILACAK
Türkiye'nin iadesini istediği birçok terör davası sanığı, özellikle Avrupa ülkelerince "siyasi suçlu", "siyasi suça bağlantılı suç" gibi gerekçelerle iade edilmiyordu. Türkiye de uygulamalarını "karşılıklılık esasına" dayanarak bu yönde yapıyor, yani birçok suçluyu, "siyasi suça bağlantılı suç" diyerek iade etmekten uzak duruyordu.

Meclis'e gönderilen son tasarıyla Türkiye, Avrupa ülkelerine de örnek olacak şekilde kritik bir adım atıyor. Tasarıda, iade konusunda uluslararası uygulamalara paralel olarak yine, "Düşünce suçu, siyasi suç veya siyasi suçla bağlantılı bir suç niteliğinde olması halinde" suçlunun iade edilmeyeceği hükmü yer alıyor. Ancak aynı madde içinde önemli bir istisnaya yer veriliyor. Bu istisna düzenlemesinde, "Fiilin bütün unsurları, özellikle işleniş şekli, suçun işlenişinde kullanılan araçların veya ortaya çıkan sonuçların ağırlığı dikkate alınarak fiil siyasi suç olarak kabul edilmeyebilir" hükmü yer alıyor. Bu düzenlemeye göre, terör suçundan aranan bir kişi Türkiye'de yakalandığında o kişinin eylemlerine bakılacak. Örneğin, bu kişi doğrudan silahla terör eylemine katılmamış olsa bile yazdığı bir yazı veya konuşmasıyla terör çağrısında bulunmuşsa veya benzeri eylemlerle terör örgütlerinin amaçlarına doğrudan hizmet etmişse, bu durumda bu kişi "siyasi suçlu" olarak nitelendirilmeyecek. Eylemi de "siyasi suça bağlı suç" olarak tanımlanmayacak. Bu durumda da ilgili kişi iade talebinde bulunan ülkeye verilebilecek.

GÖNÜLLÜ İADE GELİYOR
Türkiye'nin bu şekilde tek taraflı olarak adım atması, iade süreçlerinde "karşılıklılık esası" uygulandığından diğer ülkeleri de harekete geçirmek zorunda kalacak. Örneğin Türkiye, Avrupa'nın istediği bir terör suçlusunu, "eylemi siyasi nitelikte görünmekle birlikte terör suçudur" diyerek iade ederse bu durumda Avrupa'daki teröristlerin Türkiye'ye iadesi de kolaylaşabilecek. Tasarı, ilk kez "gönüllü iade"yi de hukuk sistemi içine dahil ediyor. Buna göre Türkiye'de yakalanan bir suçlu, iade talep eden ülkeye kendisi gitmek isterse kolaylıkla iade edilebilecek. Bu durumda sadece Türkiye'deki mahkemeler, iade sürecinin uluslararası sözleşmelere uygunluğunu denetlemekle yetinecek.