Ezan, Müslümanların beş vakit namazlarını kılmaları için vaktin girdiğini ilân eden bir çağrıdır. "Hayyalessalâh, ey islâh olmak isteyenler kurtuluşun yolu Allah'ın huzurana çıkmaktır" diye ezanla çağrıda bulunulur.

Ezan, hicretin birinci senesi Medine-i Münevvere'de meşru kılınmıştır.

Yeryüzünde ezanın ilk okunuşu 15 Haziran 622'de gerçekleşmiştir.

Ezan Kitap ve Sünnet ile sabittir.

Kur'ân-ı Kerim'den delili:

• Mâide Sûresi, ayet: 58

• Cum'a Sûresi, ayet: 9.

Sünnetten delili:

• Abdullah ibni Zeyd ve diğer bazı sahabelerin ezan hakkında rüyaları üzerine vârid olan hadis-i şerif ile sâbit olmuştur. Vârid olduğu üzere dünyanın neresinde Müslümanlar var olduysa bu minval üzere beyan edilen ezan cümleleriyle ezanlar okunagelmiştir.

Ezanı asliyetinden çıkararak (bozarak) "Oku"yan tek ülke Türkiye Cumhuriyeti "Devlet"i olmuştur.

Türkçe ibadet hayâli ve hezeyanıyla ezan 18 yıl müddetle asliyetinden bozularak ve tamamen dayatılarak minarelerimizden "Türkçe olarak okutulmuş"tur! "Türkçe olarak oku"mayanlar akla hayâle gelmedik zulümlere maruz bırakılmışlardır.

"Türkçe ezan" serüveni şöyle başlamış ve öylece de bitmiştir.

• Nisan 1926'da İstanbul Erenköy Camii'nde bir müezzin yeni yönetime yalakalık yapmak için "ezanı Türkçe okudu." bu "oku"yuş üzerine Müslümanlar infial gösterdi. Büyük olaylar çıktı. Çok kişiler aleni zülme maruz kaldı. Olayların büyümesinden endişe edildiğinden dolayı müezzin geçici olarak görevden alındı.

12 Ocak 1932 Salı günü İstanbul'a Mustafa Kemal Atatürk'ün gelmesiyle birlikte Dolmabahçe Sarayı'nda "Türkçe Ezan", "Türkçe Kur'ân", "Türkçe hutbe" ve "Türkçe ibadet" okunması ve yapılması çalışmalarına başlandı. Bu çalışmaya 9 hafız adı geçen sarayda titizlikle ve uyum içinde başlamış oldular.

9 kişiden oluşan bu heyette şu zevat bulunuyordu:

1. Hâfız Sadettin Kaynak.

2. Sultanselim'li Hafız Ali Rıza Sağman.

3. Beşiktaşlı Hafız Rıza

4. Süleymaniye Camii Başmüezzini Hafız Kemal.

5. Beylerbey'li Hafız Fahri.

6. Daru'l Talimi Musiki Cemiyeti âzası Hafız Büyük Zeki Çağlarman.

7. Galatasaray Lisesi Muallimlerinden Hafız Nuri Börekçi.

8. Beşiktaş'lı Hafız Burhan Sesyılmaz.

9. Enderun'lu Hafız Yaşar Okur.

• Bu 9 Hafız tarafından "Türkçeleştirilen ezan" 22 Ocak 1932'de İstanbul/Yerebatan Camii'nde Hafız Yaşar Okur tarafından deneme ve tepkileri ölçme kabilinden okundu.

Böylece "Türkçe Ezan" serüveni başlatıldı. Titizlikle takip ediliyordu. Program özenle uygulanıyordu.

8 gün sonra 30 Ocak 1932'de Türkçe ezan" Hafız Rifat Bey tarafından Fatih Camii'nde okundu.

• 3 Şubat 1932'de Kadir Gecesi'nde (hicri 26 Ramazan 1350'de) Ayasofya Camii'nde okundu. Kamet de Türkçe yapıldı.

• 18 Temmuz 1932'de Diyanet İşleri Başkanlığı "Ezanın Türkçe okunması" kararını verdi.

• 6 Mart 1933'de Diyanet İşleri Başkanı Rifat Börekçi, "bütün ezanın ahengini sağlamak ve millî politikaya uygun olmak üzere", "Türkçe ezanın okunması"nı bütün müftülüklere temin etti.

• 2 Haziran 1941'de ezan konusundaki emrin ihmal edildiğini gören iktidar 4055 sayılı kanunla Türk Ceza Kanunu'nun 526'ncı maddesine bir fıkra ekledi. Bu fıkraya göre, Arapça ezan ve Arapça kamet okuyanlar üç aya kadar hapis veya on liradan 200 liraya kadar hafif para cezası ile cezalandırıyordu.

• 16 Haziran 1950'de 5665 sayılı Kanun ile Arapça ezan okunması yasağı kaldırılarak Arapça ezana dönüşüm başladı.

17 Haziran 1950'de kanun yürürlüğe girdi.

28 Mayıs 1960 ihtilalinden sonra ihtilalin patronu Cemal Gürsel ezanın Türkçe okunmasını teklif etmiş, "Millî Birlik Komitesi"nde bir oy farkla bu teklif reddedilmiştir.

• 1965'te Bağımsız Milletvekili Hikmet Buyur'un Türkçe ezan okunması teklifi Meclis'te reddedilmiştir.

• 1971'de İzmir Senatörü Necip Mirkelâmoğlu ezanın Türkçe okunması için Meclis'e yaptığı teklif kamuoyunun tepkisi üzerine aynı şahıs tarafından geri çekilmiştir.

• 12 Eylül 1980 ihtilali patronu ve arkadaşları da ezanın Türkçe okunması yönünde çalışmalar yaptılarsa da netice alamamışlardır.

• 28 Şubat döneminde de ezanın Türkçe okunması yönünde asker ve sivil erkan çok çalışmışlarsa da muvaffak olamamışlardır.

• Son olarak Balyoz ihtilali yapacak olan askerlerin planlarında da "Türkçe ezan" çalışmasının mevcudiyeti de dikkatlerden kaçmamıştır.

Nedir bunların ezandan alıp veremedikleri? Dikkatle incelemek lazım.