Japonya’da deprem ve tsunami trajedisi, 2011 Arap İhtilâli şeklinde tarihe geçecek halk eylemlerinin gelişen safhalarını dünya gündeminde ikinci sıraya düşürdü. Japonya, en az 100 milyar dolar denen zararlarını en kısa zamanda kapatacak ekonomik ve teknik güce sahiptir. Ölen binlerce Japon için bir defa daha tâziyetlerimi sunuyorum.
Dikkatler Uzak Doğu ve Kuzeybatı Pasifik’e kayarken, Libya’da Kaddafi, epey vatandaşını harcamak pahasına batıya doğru sahilde bazı yerleri, âsîler diye tanımladığı ihtilâl güçlerinden aldı.
Bu, Kaddafi’ye uzun bir kazanç sağlamaz. İç savaşı uzatır, daha çok insan ölür, o kadar. Arap Birliği bile Libya hava sahasının kapatılması için Birleşmiş Milletler’e başvurdu.
Almanya, Fransa, İngiltere, Kaddafi’nin çekilmesini istedi. Amerika, askerî harekât için sabırsızlanıyor. Bunu NATO ile yapmak arzusunda. Ancak iş uzarsa, 6. Filo’yu savaşa sokacak.
Japonya faciası, uzun müddet dünya gündeminden düşmez. Ama bu, Kaddafi unutulacak, pas geçilecek demek değil. Kaddafi ailesinin çaldıkları için 100 milyar dolar iddiaları revaç buldu. Böyle abartılar olağandır. Ancak İsviçre, Kaddafi ve emsali diktatörlerin mevduatlarını donduracağını ilân ederek, İsviçre bankacılığının bile çağa uyum reformlar dönemine girdiğini gösterdi!
Suudi Arabistan, korkulan cuma gününü olaysız atlattı. Bahreyn ve Yemen’de hareket devam ediyor. Her ikisinde Şii nüfus ağır basıyor (ancak Yemen’de Zeydî Şiilik, Bahreyn’de İran gibi Câferî Şiilik vardır). Fas’ın Hâşimî kralı, geniş reformlar ve demokratik yönetim vaad etti. Ürdün’ün Hâşimî kralı da bu şekilde davranacaktır.
Suriye’de benzeri eylemlerin başlaması ise, şimdikilerden büyük çapta değişikliklere yol açar. Zira Suriye’de müfrit Şii azınlık, sıkı bir yönetim kurmuştur ve geniş ölçüde İran’la iş birliği yapıyor. İran’da olur mu? Yönetim liberalleşeceği yerde radikalleşirse kaçınılmazdır. Liberalleştiği nisbette eylemler kasırgası İran sınırlarına erişir, ileri gidemez.
Yakın Doğu ve Kuzey Afrika’da hürriyetçi ve köhne rejimlerden kurtulmak hareketi, daha doğuya, Asya’nın derinliklerine kadar nüfuz edebilir. Belki Afrika’da güneye doğru da yol alır.