Başkan Obama, Orta Doğu planını açıkladı. Amerika’nın Genişletilmiş Orta Doğu ve Kuzey Afrika devlet projesinin yeni versiyonudur. Amerika’nın Irak’ta, Afganistan’da tökezledi diye bu projeden vazgeçmeyeceğini, İran’a meydanı boş bırakmasının imkân ve ihtimali bulunmadığını, bu sütunda yıllar boyu tekrarladım. Obama’nın vazgeçecek bir hümanist olduğu ümidine kapılan romantikler, fena halde yanıldılar. Zira dış politika kuralları amansızdır. Romantizme kapıları kapar.
Demokrat Başkan, Perşembe konuşmasında, selefi Cumhuriyetçi Bush’un Orta Doğu planının yumuşatılmış versiyonunu sundu. İsrail hakkında ise, selefinin selefi Clinton’ın Yaser Arafat’la anlaşıp Arafat’ın son anda örgütü kabûl etmeyip kendisini öldüreceğinden korktuğu için caydığı projeyi aşağı yukarı tekrarladı. Ve... İsrail’de şafak attı.
Netanyahu’nun Beyaz Saray’da iki saat Başkan’la çekişmesinden de anlaşılacağı gibi, bugünkü ırkçı ve şoven İsrail hükûmetinin bu projeyi benimsemesi mümkün değil. Akıllı sosyalist yönetim gelirse, belki anlaşma mümkündür.
Zira İsrail’in Arap âlemi ile barışması, yeni ufuklar açar. Kurulduğundan bu yana harb ve darbdan yakasını kurtaramayan İsrail, olağanüstü askerî masraflarını da kısacağı için, bu coğrafyanın küçük Japonya’sı hâline gelebilir. Bu da, Arap devletlerine dostça rekabet için yol gösterir.
Ama İran faktörünü hesaba katmadan bu gibi ümitler gerçekleşmez. İran, Doğu Akdeniz’den elini çeker mi? Belli olmaz. İran, imparatorluk yapısında bulunan devletini barış içinde daha çabuk kalkındıracağına, tecrîd edilmiş durumdan kurtulup dünyaya açılacağına karar verebilir. Herhalde bomba ve füze politikası ile ciddi devletleri korkutamayacağını anlayıp, bu çok masraflı öğünme siyasetini bırakmak isteyebilir.
Bütün bunlar, çok büyük gayrete bağlı projelerdir. Elbette Asya’nın bu tarafına barış getirecektir. Dünyaya da nefes aldırır. Ancak tarih boyunca insanlığın bu derecede akıllı davrandıkları hiçbir dönem bulunmadığını yazmak zorundayım. Asıl aktüel konu olan Suriye için Başkan Obama’nın ne demek istediğini yarın anlamaya ve anlatmaya çalışacağım.