Pazar yerleri ile ilgili yeni yayımlanacak yönetmeliğe göre pazar yerlerinde ciddî bazı değişiklikler olacakmış. 2014’te uygulamaya konulacak yönetmelikte çevre açısından önemli kararlar var. Artık poşet yerine kese kâğıdı, bezden imal edilmiş poşetler ve tabiatta çözümlenebilen poşetler kullanılacak.
Pazarlardaki poşetlerin kaldırılması ile ilgili olarak bir çok defa bu köşede yazı yazdım. Ayrıca 1995 yılında Bağcılar Belediye Başkanı Feyzullah Kıyıklık’la makamında bizzat görüşerek, pazarlarda poşet yerine firmaların reklâm mahiyetinde hazırlamış oldukları bez poşetlerin dağıtılması ile ilgili bilgi teklifte bulunmuştum. 19 sene sonra da olsa böyle bir şeyin uygulamaya konacak olması çevre açısından sevindirici bir durum.
Türkiye’de yüzde 1 geri dönüştürülebilen naylon poşet var. Yüzde 99’u tabiatta kalmaktadır. Petrol türevi olan polietilenden üretilen bir poşetin tabiatta dönüşmesiiçin bin yıl gerekmektedir. Naylon poşetler tabiatta bozulmaya başladıklarında çevreye kimyasal maddeler yayar. Bu maddeler toprağa ve suya karışarak besin zincirini yavaş yavaş kirletir. Çöplerin yüzde 90’ını naylon poşetli atıklar oluşturur. 1
Naylon poşetlerin sıcaklıkla birlikte gıdalara civa, kurşun gibi kanserojen maddeler aktardıklarını çevre dostu poşetlerin de aflatoksin ihtiva ettiğini söyleyen Memorial Hastanesi Biyokimya uzmanı Dr. Nilgün Tekleşin, bu maddenin gıdalara teması halinde yiyeceklere kansere yol açan zararlı maddeler geçtiğini belirtmektedir. Fatih Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü başkanı Dr. Sami Gören de çevre dostu poşetlerin çevre kirliliğini arttırdıklarını hatırlatıyor. 2
Özellikle kullanılmış poşetlerin geri dönüşümü ile yalnızca siyah poşet yapılabilmektedir. Bu poşetler ise diğerlerine göre çevre ve insan sağlığına daha çok zararlı olabilmektedir. Bu şekilde imal edilen siyah poşetlerde eflatoksin gibi son derece zararlı mikrotoksinler bulunmaktadır. Prof. Dr. David Melzer tarafından yürütülen araştırmada, plastik kaplarda bulunan “bisfonol A BPA” adlı maddenin kalp hastalıklarını arttırdığı ortaya çıkmıştır. Prof. Dr. Selma Metintaş tarafından yapılan açıklamada da plâstik ve köpükten imal edilen bardaklardan uzun süre sıcak sıvı içenler kanser tehlikesiyle karşı karşıya kalabileceklerini söylemektedir. 3
Yönetmelikten anlaşıldığına göre bir buçuk yıl daha poşetlerle devam edilecek. En iyisi biz bugünden filelerimizi çantalarımızda taşımaya başlayalım.
Deniz kirliliği ve denizlere atılan naylon parçalarının deniz canlılarının ölümlerine sebep olduğunu gösteren hazin fotoğrafları internet sitelerinde görmek mümkün. Amerika ve Asya kıt’asının ortasında bulunan Winday Adasında bulunan ölü kuşların resimleri insanların nasıl “eli bulaşık” olduğunu göstermektedir. Denize atılan plâstik atıkları “yem” diye yiyen Albatrosların ölü halinde karınlarının bir çöpe dönüşmüş şekilde gözükmektedir.
Yolunu şaşıran insanlık kendisiyle beraber diğer varlıkların da hayat alanlarını daraltmaktadır.