İlk ya­zı­ma uzak­lar­dan iz­le­nim­ler­le baş­la­mak is­ti­yo­rum.Ye­ner Bey, Vah­det'te yaz­ma­mı is­te­di­ğin­de Vi­et­nam ge­zi­si için ba­vu­lu­mu ha­zır­la­mış­tım. Bir eko­no­mi ya­zı­sı­na gi­re­cek de­ğer­len­dir­me­le­ri­mi si­zin­le pay­laş­mak is­ti­yo­rum.

Vi­et­nam sa­va­şı sa­de­ce ta­rih ki­tap­la­rın­da kal­ma­dı, de­rin iz­le­ri­ni baş­ta ken­di va­tan­daş­la­rı ve Ame­ri­ka ol­mak üze­re bü­tün dün­ya in­san­la­rın­da ha­tır­lat­ma­ya de­vam edi­yor. Ya­ni sa­vaş­la il­gi­li en dra­ma­tik on­lar­ca film hep Vi­et­nam'da ve son­ra­sın­da ge­çen ko­nu­la­rı iş­li­yor.

Ame­ri­ka Vi­et­nam'da kay­bet­ti. Ha­no­i mer­kez­li Ku­zey­li­ler, Say­gon mer­kez­li Gü­ney­li­ler ile bir­leş­ti. O gün­den be­ri dün­ya­da­ki ko­mü­nist par­ti­nin ha­kim ol­du­ğu üç beş dev­let­ten bi­ri Vi­et­nam'dır.

Ye­ni dün­ya­nın ti­pik bir ör­ne­ği olan Vi­et­nam, ar­tık dün­ya­nın en ün­lü şir­ket­le­ri­nin ya­tı­rım üs­sü­dür. Dış ti­ca­ret açı­ğı yok. Tu­rizm her yıl yüz­de 20 ci­va­rın­da bü­yür­ken, ge­nel ola­rak en hız­lı bü­yü­yen üç ül­ke­den bi­ri du­ru­mun­da­dır.

Ha­no­i'de Bü­yü­kel­çi­miz Ah­met Akif Ok­tay'ı da zi­ya­ret et­tik. Ok­tay, Türk mü­te­ah­hit­le­rin Vi­et­nam'a gel­me­si­ni çok ar­zu et­ti­ği­ni ama so­nuç al­ma­dı­ğı­nı söy­lü­yor. Ho Shi Minh (Say­gon) ile İs­tan­bul'un kar­deş şe­hir ol­ma­sı­na ça­lış­tık­la­rı­nı da ek­li­yor.

As­ya­nın yük­se­len de­ğe­rin­de Türk işa­dam­la­rı­nın po­zis­yon al­ma­sı ge­re­ki­yor ama iki ül­ke ara­sın­da­ki so­ğuk­luk bir tür­lü gi­de­ri­le­me­miş. 

Ni­ye Vi­et­nam, di­ye so­ra­bi­lir­si­niz?

Eli­niz­de­ki Sam­sung te­le­fon­la­rı Vi­et­nam'da üre­ti­li­yor. İp­ho­ne'nun üre­ti­ci­si Fox­conn'un dev fab­ri­ka­la­rın­dan bi­ri bu­ra­da. Be­nim gö­zü­me ili­şen fab­ri­ka­lar­dan bir­ka­çı­nı say­mak is­te­rim: Ya­ma­ha, Pa­na­so­nic, Ca­non ilk ak­lı­ma ge­len­ler­den. 

Sam­sung, sa­de­ce 500 mil­yon do­lar de­ğe­rin­de­ki ürün­le­ri­ni Vi­et­nam'da üre­tip Tür­ki­ye'ye gön­de­ri­yor. Mev­cut fab­ri­ka­la­rı­na ila­ve ola­rak şim­di 1 mil­yar do­lar­lık ye­ni ya­tı­rım plan­lı­yor..

Ca­non'un iki fab­ri­ka­sı bu­lu­nu­yor ve ye­ni bir fab­ri­ka için adım at­tı­ğı ko­nu­şu­lu­yor. 

Dün­ya­nın en ün­lü teks­til mar­ka­la­rı­nın üre­tim­le­ri bu­ra­da ger­çek­leş­ti­ri­li­yor. Tür­ki­ye'den de ba­zı mar­ka­lar mont ve ka­ban­la­rı­nı bu­ra­da üret­ti­ri­yor. Dün­ya­da­ki mont üre­tim­le­ri­nin yüz­de 60 ci­va­rı bu ül­ke­de ya­pıl­dı­ğı tah­min edi­li­yor. 

Pe­ki, yö­ne­ti­min ko­mü­nist ol­du­ğu bu ül­ke, ka­pi­ta­liz­min en bü­yük atöl­ye­le­rin­den bi­ri ha­li­ne na­sıl gel­di?

Çin, bü­tün dün­ya­yı et­ki­li­yor. Çin'de ma­li­yet­ler ar­tın­ca di­ğer As­ya ül­ke­le­ri ye­ni üre­tim üs­le­ri ol­ma­ya baş­la­dı. Hin­dis­tan, Bang­la­deş, En­do­nez­ya ve Vi­et­nam en ca­zip ül­ke­ler ol­du. 

Ya­tı­rım­la­rı te­tik­le­yen di­ğer et­ken de, Gü­ney­do­ğu As­ya ül­ke­le­ri ara­sın­da­ki ASE­AN bir­li­ği­dir. 

Vi­et­nam'da­ki Türk ya­tı­rım­cı­la­ra da ku­lak ver­dim. Na Thang ül­ke­nin tu­rizm ya­tı­rım böl­ge­si ha­li­ne gel­miş. Türk işa­da­mı Meh­met Kın da bu­ra­da bü­yük bir otel ya­tı­rı­mı ger­çek­leş­ti­ri­yor. 

İz­mir'de Lu­fi­an fab­ri­ka­sı üre­ti­mi­ni Vi­et­nam'a kay­dır­mış­tı. Sa­hip­le­ri şim­di Vi­et­nam­lı or­ta­ğı ile ora­da bü­yük bir ya­tı­rım plan­lı­yor. Po­lin Gru­bu, Vin­pe­arl ada­sın­da golf ve otel ya­tı­rı­mı için adım at­mış du­rum­da. 

Na Thang'ın en bü­yük müş­te­ri­le­ri Rus­lar ha­li­ne gel­di. İşin il­ginç ya­nı Rus­la­rı bu­ra­ya ge­ti­ren Türk tur ope­ra­tör­le­ri. 

Vi­et­nam, 2,5 mil­yon ton ba­lık ve de­niz ürü­nü ile dün­ya­da de­niz­den en faz­la ya­rar­la­nan ül­ke­ler­den bi­ri. Muh­te­mel ki bir ba­lık res­to­ra­nın­da on­la­rın ürün­le­ri ta­ba­ğı­na ge­li­yor ola­bi­lir.

So­nuç­ta on­lar bi­ze bi­re on da­ha faz­la mal sa­tı­yor. Dış ti­ca­re­ti­mi­zi bir şe­kil­de iyi­leş­tir­mek zo­run­da­yız. Gü­ney­do­ğu As­ya, ge­le­ce­ğin ca­zi­be mer­ke­zi ve biz de ora­da ken­di­mi­zi ye­ni­den ko­num­lan­dır­ma­lı­yız.

Haf­ta­da beş gün bu say­fa­lar­da bu­luş­mak ni­ye­tiy­le...