Tek parti dikta döneminde çok partili hayata dair iki kısa deneme yaşanmıştır: İlki Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası’dır. 17 Kasım 1924’te kuruldu. Cumhuriyeti kuran 7 kurucudan Mustafa Kemal ve Mustafa İsmet hariç diğer 5’i bu fırkadadır. Fırka umumi reisi/genel başkanı Kâzım Karabekir’dir.
Nutuk’taki sözlerle bu parti saltanatçı, Hilafetçi, İngiliz adamlığı, isyan tahrikçiliği ve nizamnamesinde/tüzüğünde yer alan ‘dine saygılıyız’ ibaresinden dolayı da din istismarcılığıyla itham edilmiştir. Böylesine ağır bir baskı altında kalan liberal görüşlü bu parti 5 Haziran 1925’te kendi kendini feshetmek zorunda kalmıştır.
İkinci deneme ise Serbest Cumhuriyet Fırkası’dır. Ali Fethi Okyar, bu partiyi 12 Ağustos 1930’da talimatla kurmuş ve 17 Kasım 1930’da dahliye vekaletine istida vererek partinin kapatılmasını talep etmiştir. Tüzüğüne göre bu da liberaldir...
İktidardaki partinin ilk, diğer ikisinin ise ikinci adları cumhuriyettir. Parti adına demokrat kelimesinin girmesi için son kapatmadan sonra 16 sene geçmesi gerekecektir.
Türk Baharı 1945’te yaşanmıştır. Yeni süper güç ABD’nin zorlamasıyla 1945’te çok partili hayata geçilmiş, 1945’te Nuri Demirağ başkanlığında Milli Kalkınma Partisi, 1946’da Demokrat Parti kurulmuştur. Yeni politik hayatla Führer karşılığı Milli Şef devri fiilen kapanmıştır. 1948 Marshall askeri yardımı, 1949 Avrupa Konseyi, 1950 NATO, süt tozu ve barış gönüllüsü olayları bundan sonradır.
‘46 seçimleri, açık oy gizli tasnif Baasçılıklarına alet edilerek tek parti faşizmi sürdürülmüş, 1950’de ise yaşanan Beyaz İhtilal üzerine iktidar mecburen terk edilmiştir.
O halde...
12 Haziran 2011’de TBMM’ye giren vekilleri eliyle bu millet, bu toprakların çocukları ilk defa kendisi anayasa yapacaktır. Bu defa kalem, darbecilerde, beyaz Türklerde değil halkın elinde. Boykotlar, eylemler, and krizleri ‘Hasoların Memoların’ evlatları anayasa yapmasın diyedir.
Yeni anayasa ile sivil cumhuriyet ve demokratik hayatı oturtmak söz konusu olmalıdır. Bizde anayasalar, ölümlü, idamlı, darbeli, kanlı, hapisli ve hürriyetleri çok gören düzenlemeler olmuştur. 136 Yıllık siyasi, sosyal ve demokratik çalkantı bundan.
Sabote edilmezse ilk defa arkasında kan ve göz yaşı olmayan, insan haklarına değer veren, ferdi ön plana alan, hürriyetleri kendi vatandaşına çok görmeyen bir anayasa yapılacak. Kısa, az ve öz olması gereken yeni anayasada 3 hayat yeniden tanzim edilmelidir:
1. Devlet hayatı.
2.Demokratik hayat
3.Bireyin hayatı.
Üzerinde çok iyi çalışmalı.
İdeolojilerden uzak olmalı.
Refah, hürriyet ve haysiyet kapısını açmalı. Hayatımızdan tek parti kalıntıları, kan izleri, darbe lekeleri kazınmalı.
Yapılacak anayasa bir kaç asır yaşabilmelidir.