Çağdaş insanı en fazla meşgul eden kelimelerden biri gündem olsa gerek. Kırk yıl evvelinde gündelik konuşmada, haber ve hayatta “gündem” diye bir kelime bulunmaz. Bu kelime bir geldi, pir geldi. Bilhassa haberciliğin olmazsa olmazı. Eskiden gündem kelimesi yok muydu? Yoktu. Onun yerine ne vardı, insanlar gündeme dair olanı ne ile ifade ederlerdi?
Bu soruyu lügatlere sorarsanız “rûznâme” diyecektir. İşbu kelime teknik olarak karşılık olsa da mânâ ve muhteva olarak aynı olmadığı kanaatindeyiz. Rûz, hani o yakın zamanlara kadar etrafında kavga edilen şimdilerde ise paylaşılamayan nev-rûz yahut new-rûz, “yeni gün” demek. Ural-Altay dil öbeğindeki Türkçe’nin Hind-Avrupaî dil grubundaki Farsça’dan aldığı nev, aynen İngilizcedeki gibi new/yenidir. Name ise malumdur ki mektup demek. Ruzname, yeni mektuptur. Toparlarsak yeni yazı, hedefe oturtursak günlük demek. Bize kalırsa ruzname, birebir gündem kelimesinin karşılığı değil.
Bu niye böyle, neden kelimenin şuuru değil de tekrarı esastır?
Türkçe’nin zorla fakirleştirilmesinden.
İngilizce’de gündem kelimesinin takvimden başlayıp jurnale kadar bir düzine karşılığı var. Bu eminiz ki Arapça, Farsça, Fransızca, Rusça gibi büyük lisanlarda da böyledir. Çünkü kelime kullanıldığı ihtisas dalına göre farklı renkler almakta.
Şimdi denecektir ki sıcak gündemde çok temel iç ve dış olaylar varken gündem kelimesinin menşeine dair bu kafa yorma neden?
Kelimeler anahtardır. İnsan kelimelerle düşünür. Son kırk yıldır üniversiteye hazırlık bir hızlı koşudur. Yarışan bilgi değildir. Tefekkür etme, muhakeme etme, mantık yürütme yok. Bir şans oyunu doldurma çalışması yapılmakta. Bu itibarla tahsilin süresinden ziyade süreci daha mühimdir. Karşılaştığı vak’ada illiyet rabıtasından habersiz nesiller muhakeme edip doğru sonuca varamazlar. Onun için kelime hayatidir. Zira, yüce Allah’ın konuşma melekesini bahşettiği tek varlık insandır, insan da kelimelerle düşünüp konuşur. İnsanı insan yapan üslûbudur. Derler ki “üslûb’ul beyân aynıyla insan!” İnsan ne konuşuyorsa odur. Üslûbun zarafeti kelimelerle inşa olur.
Bu sebeple asıl gündem maddesi, insanın kendisidir.
İnsan, hayatın tek değişmez gündem maddesidir.
Doğar gündem, hastalanır gündem, mezun olur gündem, eser verir gündem, başına bir hal gelir gündem, ölür gündem.
İnsanın sonsuza yürüyüşünde değişmez gündemler vardır.
İslam, gündem yani takvim üzerine kuruludur.
Güneşin doğuşundan ömrün batışına dek her şey gündem. Gündelik gündemler gelip geçicidir. Oysa ferman sahibinin verdiği berât mutlak gündemdir. Muhkemdir ve muhteşemdir.
Berât, mânevî yılbaşıdır.
Berât, ömrün yıla dair gündemidir.